Мир закона

Сулейманова Г. Ж. — (Ақтөбе қ.) «Ғылыми және арнайы зерттеулер орта­лығы» жекеменшік мекемесінің бас ғылыми қызметкері, заң ғылымдарының кандидаты, отставкадағы полиция полковнигі

Маланьина Л. С. — Қазақстан Республикасы ІІМ М.Бөкенбаев атындағы Ақтөбе заң институтының «ІІО әкімшілік қызметі» кафедрасының доценті, полиция полковнигі

Сулейманова Г. Ж. — главный научный сотрудник Частного учреждения «Центр научных и специальных исследований» (г. Актобе), кандидат юридичес­ких наук, полковник полиции в отставке

Маланьина Л. С. — доцент кафедры «Административной деятельности ОВД» Актюбинского юридического института МВД РК им. М. Букенбаева, полковник полиции

Suleimanova G. Zh. — chief researcher of the Private Institution «Center for scientific and special research» (Aktobe), candidate of law, retired police colonel

Malanina L. S. — associate professor of the Department of «Аdministrative activities of the IAB» of the Aktobe law Institute of the Ministry of internal affairs of the Republic of Kazakhstan named after M. Bukenbaev, police colonel

ЗАҢДЫЛЫҚТЫ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТӘРТІПТІ НЫҒАЙТУ ЖӨНІНДЕГІ ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫМДАР ЖӘНЕ ІШКІ ІСТЕР ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ ҮШІН ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ШАРАЛАР КЕШЕНІ

ПРАКТИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИ ПО УКРЕПЛЕНИЮ ЗАКОННОСТИ И ПРАВОПОРЯДКА И КОМПЛЕКС ПРОФИЛАКТИЧЕСКИХ МЕР ДЛЯ СОТРУДНИКОВ ОРГАНОВ ВНУТРЕННИХ ДЕЛ

PRACTICAL RECOMMENDATIONS FOR STRENGTHENING THE RULE OF LAW AND ORDER AND A SET OF PREVENTIVE MEASURES FOR THE OFFICERS OF THE INTERNAL AFFAIRS BODIES

 

1. ҚР ІШКІ ІСТЕР ОРГАНДАРЫНЫҢ (ПОЛИЦИЯ) ҚЫЗМЕТ­КЕР­ЛЕ­РІНЕ АРНАЛҒАН ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫМДАР

1.1. ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ХАЛЫҚПЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ АЛГОРИТМІ:

1. Адамның жеке басын куәландыратын құжаттарын тексеру үшін:

1) егер іс-қимылдарды тіркеуге арналған төске тағатын бейнетіркегіш болса, оның жарамдылығына көз жеткізіңіз;

2) сыпайы түрде өзіңізді таныстырыңыз және қызметтік куәлігіңізді көр­сеті­ңіз;

3) жүгіну себебі туралы хабарлаңыз;

4) жеке басын куәландыратын құжатты көрсетуді сұраңыз, егер бас тарт­са, бас тарту себебін нақтылаңыз.

Тексеру кезінде:

а) құжаттарды ұқыпты ұстау (мыжымау және беттерін майыстырмау, жаң­быр­дан және қардан қорғау, қолмен ластамау). Егер құжатқа ақша, қан­дай да бір қағаздар немесе құндылықтар салынған болса, иесіне оларды сол жерден алып қоюды ұсыныңыз;

ә) құжаттағы тексерілетін тұлғаның жеке фотосуретінің сәйкестігіне, құжат­тың барлық деректемелерінің дұрыс толтырылуына, оның қорғаныс қабатының тұтастығына, жарамдылық мерзіміне және т.б. назар аударыңыз, тексеру бары­сында жауаптарды тексерілетін тұлғаның жеке басын куәлан­дыратын құжаттың деректерімен салыстыра отырып, бақылау сұрақтарын қойыңыз. Егер жауаптар дәл болмаса немесе жалған болса, құқық бұзушыны жақын маңдағы полиция бөліміне жеткізу керек;

б) қылмыс жасады деп күдік келтірілген адамның құжаттарын тексеру кезін­де сақтық шараларын қолдану міндетті. Осы мақсатта тексерілушінің оң жағында бір қадам қашықтықта тұрып, оның әрекеттерін мұқият бақылау ұсынылады;

в) тексеруді бөгде азаматтардан біршама қашықтықта, ал егер мүмкіндік бол­са, жақын орналасқан қызметтік үй-жайда (ПИК, үй басқармасы, учас­ке­лік полиция пункті және т.б.) жүргізген орынды.

2. Егер адамның жеке басын куәландыратын құжаты болып, бірақ ол оны көрсетуден бас тартқан жағдайда:

1) құқық қорғау органдары қызметкерінің талаптарына бағынбаған жағдайда, адамға ӘҚБтК-нің 667-бабына сәйкес оның 5 тәулікке әкімшілік қамауға алынуы мүмкін екенін ескертіңіз;

2) алдағы уақытта осы тұлғаны деректер базасы бойынша тексеру үшін өзін ауызша таныстыруды ұсыныңыз;

3) қайтадан бас тартқан жағдайда адамды ӘҚБтК-нің 667-бабына сәйкес ҚПБ-ға немесе жақын маңдағы полиция бөліміне жеткізіңіз;

4) қызметкердің іс-әрекетіне заңда белгіленген тәртіппен шағымдану тәртібін түсіндіріңіз: «Сіздің менің іс-әрекетіме сотта немесе жоғары тұрған органда шағым жасауға құқығыңыз бар».

Қылмыс жасады деп күдік келтірілген адамдарды ішкі істер органына жет­кізу жаяу тәртіппен немесе көлікпен жүзеге асырылады.

Бұл ретте:

а) жеткізуді, әдетте, екі немесе одан да көп полиция қызметкерлері немесе азаматтардың көмегімен жүзеге асырады;

ә) жеткізілетін адамның іс-әрекетін үнемі қадағалап отыру;

б) егер адам қылмыс жасады деп күдіктенсе, онда күдіктінің сыбай­лас­тары тарапынан қашуға немесе соңғысын күштеп босатуға мүмкіндік жасау­ға әрекет жасалған жағдайда шараларды көздеу қажет;

в) жеткізілген адамның заттай дәлелдемелер бола алатын заттарды, құ­жат­тарды лақтырып тастауына немесе біреуге беруіне немесе шабуыл ретін­де пайда­ла­нылуы мүмкін қаруды немесе басқа заттарды серіктестерінен қабылдауына жол бермеу.

Жаяу тәртіпте екі немесе одан да көп полицейлердің жеткізуі. Күдік­тіні жаяу тәртіппен екі және одан да көп полиция қызметкерлері немесе азаматтардың көмегімен жеткізген кезде:

а) бір полиция қызметкері жеткізілген адамның қасында жүруі және оны басқаруы;

ә) басқа полиция қызметкерлері мен көмек көрсететін азаматтар жет­кізілетін және айналадағы азаматтардың әрекеттерін екі-үш қадам артта жүріп, бақылап отыруы керек.

Жаяу тәртіпте бір полицейдің жеткізуі. Күдіктіні полиция қызметкері бір өзі жаяу тәртіппен жеткізген кезде:

а) жеткізілген адамның жанында немесе оның екі-үш қадам артында жүруі қажет;

ә) жеткізілетін адамнан бұрын кіруге немесе оның жанында еңкеюге және жеткізілетін адамға тікелей жақын жерде бөгде адамдардың пайда болуына жол беруге болмайды;

б) арт жағынан біреу жақындаған жағдайда жеткізілген адаммен бірге тоқ­тау, өтіп бара жатқан адамды алға қарай өткізіп жіберу;

в) қызметтік-іздестіру итімен қызмет атқаратын полицей күдіктіні бір өзі жаяу тәртіппен жеткізген кезде, итті қысқа шылбырмен, тұмылдырықсыз ұстай отырып, жеткізілетін адам мен полицейдің арасында бөгде адам­дар­дың болуына жол бермей, үш-төрт метр қашықтықта артынан ілесіп жүруі тиіс.

Көлікпен жеткізу. Күдіктіні көлікпен жеткізген кезде:

а) жеткізілген адамды машинаға отырғызу кезінде оған жарақат келтіру мүм­кін­дігін болдырмайтын сақтық шараларын қолдануға міндетті;

ә) жеткізілетін адам тарапынан машинаның материалдық бөлігіне зиян кел­ті­рілуіне немесе полиция қызметкеріне шабуыл жасалуына мүмкіндік беретін іс-әрекеттерге жол бермеу;

б) жеткізілген адам қозғалыс кезінде көліктен құлап кетпеуін немесе әдейі шығып кетпеуін қадағалау;

в) іс бойынша заттай дәлелдемелер болып табылуы мүмкін заттарды табу мақсатында жеткізілген адамды машинадан шығарғаннан кейін оны (мотоцикл­дің шанағын немесе арбасын) қарап-тексеруге құқылы;

г) қылмыс жасады деген күдіктілерді жеткізу үшін қоғамдық көлікті (трам­вай, троллейбус, автобус және т.б.), арнайы мақсаттағы машиналарды (жедел жәр­дем, өрт сөндіру, инкассаторлық және т. б.), сондай-ақ диплома­тия­лық және консулдық өкілдіктерге тиесілі көлікті пайдалануға тыйым салынады.

ғ) барлық жағдайларда жеткізілген адамды ішкі істер органы бойынша кезек­шіге беруге, жеткізілгені туралы ішкі істер органдары бастығының атына жазба­ша баянатпен баяндауға міндетті.

3. Егер адамның жеке басын куәландыратын құжаты болса, бірақ өзімен бірге болмаса:

1) сізге оны анықтауға болатын ауызша деректерді айтуын ұсыныңыз;

2) тиісті деректер базасы бойынша тұлғаны тексеріңіз;

3) заңға бағынатын азаматтың жеке басы расталған кезде оған алғыс айтыңыз және қолайсыздық үшін кешірім сұраңыз;

4) құқық бұзушы анықталған жағдайда әкімшілік тәртіппен ресімдеуді жал­ғас­тырыңыз, ӘҚБтК-нің 667-бабына сәйкес адамды ҚПБ-ға немесе жақын маң­дағы полиция бөліміне апарыңыз;

5) қызметкердің іс-әрекетіне заңда белгіленген тәртіппен шағымдану тәртібін түсіндіріңіз: «Сіздің менің іс-әрекетіме сотта немесе жоғары тұрған органда шағым жасауға құқығыңыз бар».

4. Егер жеке басын куәландыратын құжат мүлде болмаса:

1) адамға ескертіңіз, ҚРЗ-ның 9-бабының 1-тармағына сәйкес «оның аума­ғын­да тұрақты тұратын Қазақстан азаматтарының жеке куәлігі болуы міндетті. Жеке куәліксіз немесе жарамсыз жеке куәлікпен не тұрғылықты жері бойынша тіркеусіз тұру ӘҚБтК-нің 492-бабы бойынша әкімшілік құқық бұзушылыққа әкеп соғады»;

2) тиісті деректер базасы бойынша тұлғаны тексеріңіз;

3) жеке басын анықтау және әкімшілік құқық бұзушылық туралы хатта­маны ресімдеу үшін УПП-ға немесе жақын маңдағы полиция бөліміне жет­кі­зіңіз.

 

1.2. ҚЫЛМЫС ЖАСАДЫ ДЕП КҮДІК КЕЛТІРІЛГЕН АДАМДАРДЫ ҰСТАУ АЛГОРИТМІ

Қылмыс жасады деп күдік келтірілген адамдарды ұстау кезінде полицей ҚР ҚПК-ға сәйкес мұндай адамдарды мынадай негіздердің бірі болған кезде ұстауға құқылы екенін білген жөн:

• бұл адам қылмыс жасаған кезде ұсталса немесе ол жасалғаннан кейін көзделсе;
• куәгерлер, оның ішінде жәбірленушілер де осы адамға қылмыс жасағандай тікелей көрсеткен кезде;
• күдіктіден немесе оның киімінен, оның жанынан немесе үйінен қылмыстың айқын іздері табылған кезде.

Адамды қылмыс жасады деп күдіктенуге мүмкіндік беретін өзге де де­ректер болған кезде ол қашуға оқталған, тұрақты тұрғылықты жері болмаған немесе күдіктінің жеке басы анықталмаған жағдайда ғана ұсталуы мүмкін. Баяндалғанды ескере отырып, қылмыс жасады деп күдік келтірілген адам­дарды қудалау және ұстау туралы шешім қабылдағанға дейін сіздің әрекет­теріңіз заңды болатынын нақты түсіну қажет.

Қылмыс жасағандығына күдік келтірілген адамдарды «ізін суытпай» қуда­лау, табанды және батыл жүргізілсін және бұл ретте қудаланушының не­месе оның жақын маңдағы сыбайластарының қарулы болу ықтималдығы немесе өзге де физикалық қарсылығы жағдайында сақтық шаралары туралы ұмытпау қажет. Арнайы құралдарды, табельдік қаруды жауынгерлік әзірлік­ке келтіру (кобураны жылжыту, белдікті жақындату, оны ағыту, тапанша­ның оңай алынғанын тексеру, қажет болған жағдайда қаруды неғұрлым ыңғайлы жерге көшіру және т.б.). Қудалау кезінде сіз мұқият болуыңыз ке­рек және қылмыскердің қылмыс құралын (мылтық, пышақ, кастет және т.б.), жәбірленушіге немесе қылмыскердің өзіне тиесілі заттарды, құндылықтар мен басқа заттарды (мысалы, жалған ақша, орамалар, «қуыршақтар» және т. б.) лақтыруы немесе тастауы мүмкін екенін есте ұстауыңыз керек. Қыл­мыскерді қудалау және іздеу барысында оның белгілері туралы басқа поли­ция қызметкерлерін және вокзалдардың, автостанциялардың, сауда кәсіп­орын­дарының, патрульдеу бағытында орналасқан басқа да ұйымдар­дың қыз­мет көрсетуші персоналдарын бағдарлау қажет. Мысалы, жолаушы­лардан заттарды ұрлау, алаяқтық жасаған адамдарды іздеу және қудалау кезінде сіз зардап шеккендерді іздестіруге көмектесуін сыпайы түрде сұрай аласыз.

Ұстау мүмкіндігінше адамдардың көптігінен ұстау қиындық келтіретін адам­дар көп жиналатын аулалардан, қалалық көлік аялдамаларынан және басқа да орындардан алыстау учаскелерде жүргізілсін.

Қылмыс жасады деп күдік келтірілген адамдар тобын ұстау кезінде ерек­ше байқағыштық пен тапқырлық таныту керек. Бұл ретте, топ қатысушыла­рын бақы­лауды тоқтатпай, рация, телефон арқылы немесе өзге де тәсілдер­мен ішкі істер органы бойынша кезекшіден және жақын маңдағы полиция нарядтарынан көмек сұрау қажет. Егер сіз ұстауды кешіктіре алмасаңыз, онда ұстауды өзіңіз жасаңыз. Бұл жағдайда шешуші рөлді полиция қызмет­керінің кенеттен және шешуші әрекеті атқарады. Мысалы, қудаланғандарға абайлап жақындаған жөн, қалудың ең ықтимал жолын бөгеген жөн.

 

1.3. ОҚИҒА ОРНЫНДА ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРІНІҢ ӘРЕКЕТ ЕТУ АЛГОРИТМІ

Оқиға орнына келгеннен кейін:

а) қылмыстық әрекеттердің жолын кесуге және кінәліні ұстауға дереу батыл шаралар қолдансын. Қажет болған жағдайда (телефон арқылы, ке­зек­ші арқылы) көрші полиция нарядтарынан немесе жақын маңдағы азаматтар­дан көмек көрсе­туді сұрау;

ә) медициналық көмекке мұқтаж жәбірленушілердің бар-жоғын анықтау. Егер бар болса, жедел жәрдем шақырыңыз, өзіңіз дәрігерге дейінгі алғашқы кө­мек көрсетуге кірісіңіз, одан бұрын айналаңыздағы азаматтардан олардың ара­сын­да зардап шеккен адамға білікті көмек көрсете алатын медицина қызмет­керлерінің бар-жоғын сұраңыз. Жергілікті жерде көмірдің, басқа зат­тардың көме­гімен жәбірленуші табылған позаны есте сақтау және белгілеу қажет. Болған оқи­ғаға тікелей қатысы болуы мүмкін заттарды, өзге де заттай дәлелдемелердің іздерін табу мақсатында жәбірленушінің сыртқы түрін, оның киімін, аяқ киімін, қолын және денесінің басқа да бөліктерін қарап, есте сақтайды. Егер мәйіт табылса, оны бір нәрсемен жабу керек;

б) мәйіттің табылған уақытын, сондай-ақ тез өзгеруі немесе жоғалып кетуі мүмкін мән-жайларды: иісін, ауа райының жай-күйін (желдің бағыты, ауа тем­пера­турасы, жауын-шашын, тұман және т.б.), тергеу үшін маңызы бар оқиға орнындағы жарақтандыру сипатын және басқа да ерекшеліктерді есте сақтауға жә­не мүмкіндігінше жазбаша тіркеуге міндетті. Егер оқиға үй-жай­да жасалған болса, онда назар аударыңыз және нақты есте сақтаңыз: оқиға ор­нындағы сағат көрсетілген уақыт; есіктер мен терезелердің ашықтығы немесе жабықтығы, есік­тің кілті бар ма және қай жағында; олардағы әйнек­тер бүтін бе, перделер көте­рілген немесе түсірілген бе. Есіктерге, ыдыс-аяқтарға және басқа бұйымдар мен заттарға жақындауға және қол тигізуге болмайды;

в) оқиға орнындағы азаматтарға сұрау салу арқылы куәгерлердің (басы-қа­сында болғандардың) шеңберін анықтау, олардың әрқайсысынан не болып жат­қанын, қайдан байқағанын сұрау (егер бұл туралы басқа адамдардан естіген болса – дәл кімнен). Анықтауға тырысыңыз:

• нақты не болды және қай уақытта болды:
• кім құқық бұзушылық жасады, құқық бұзушылықтардың саны. Олар­дың белгілері, әрқайсысының рөлі, олар оқиға орнында қанша уақыт болды;
• құқық бұзушылар қандай саймандар мен құралдарды пайдаланды, қайда жә­не қандай заттар қалдырды, полиция қызметкері келген кезде оқиға ор­нын­да не өзгерді;
• оқиға болған сәтте оқиға орнында қанша азамат болды, оның қайсысы оқи­ға болған сәтте оқиға орнында болды, олардың қайсысы сауалнама жүр­гізу кезінде оқиға орнында болды.

Сауалнама жүргізіп, тез, қысқа және есте сақтау қиын нәрселер туралы жаз­ба­лар жасаңыз (тегі, мекен-жайы, телефондары және т. б.);

г) егер алынған деректер қылмыскерді ұстау мүмкіндігінің бар екенін айғақ­та­са, онда оқиға болған жерді алдын ала күзетуді ұйымдастыра оты­рып, оны дереу қудалауды бастау қажет;

ғ) оқиға орнында қалыптасқан мән-жайлар және басқа да анықталған де­ректер туралы кезекшіні хабардар етуге міндетті.

 

1.4. ҚОҒАМҒА ҚАРСЫ ӨМІР САЛТЫН ЖҮРГІЗЕТІН АДАМДАРДЫҢ ПАНАЛАЙТЫН ЖЕРІН ТЕКСЕРУ АЛГОРИТМІ

Құқық бұзушылардың жертөлелерін, тұрғын емес үй-жайларын және жа­сы­ры­нуы мүмкін басқа да орындарды тексеруді кемінде екі полиция қыз­меткері жүргізеді (мүмкіндігінше қызметтік итті пайдалана отырып). Жасы­рынған адам­дарды кенеттен табу үшін қарап-тексеру мақсатына қою қа­раң­ғы түнді немесе таңғы уақытты таңдау керек.

Наряд жетекшісі:

а) қарап-тексеруге жататын объектінің орналасуын алдын ала анықтайды (үй-жайдың ішкі сызбасын, кіру және шығу жолдарының болуын, нысанға жасы­рын жақындау мүмкіндіктерін және т.б. нақтылайды);

ә) қарап-тексеруге қатысушылардың әрқайсысының міндеттері мен ор­нын айқындайды, объектіге жақындаған кезде және қарап-тексеру процес­інде сақтық шараларын сақтау қажеттігіне назар аударады;

б) жасырынып жүрген адамдардың қаруланғаны туралы деректер болған жағ­дайда қаруды жауынгерлік әзірлік жағдайына келтіру пәрменін береді;

в) қарап-тексеруге барлық қатысушылар өздері көрсеткен орындарды алған­нан кейін ғана қарап-тексерілетін объектіге кіруге команда береді.

Объектінің ішіне кірген кезде сақтық мақсатында барлығы бірге және бір жерден кіруге болмайды. Мұндай жағдайда сыртқы есікті кенеттен ашып, үй-жай­дың ішін тез жарықтандыру тәсілін пайдалану қажет немесе негізгі кіре­берісті айналып өтіп, ішке білінбей кіруге тырысу керек. Үй-жайға бай­қат­пай кіру мүмкін болмаған жағдайда наряд жетекшісі «Мұнда кім бар? Шық!» деп дауыс­тайды, егер қызметтік ит болса, «Мұнда кім бар? Шы­ғы­ңыз, әйтпесе мен итімді жіберемін!» — деп команда береді. Біраз уақыт күтіп, ешкім шықпай­тынына көз жеткізгеннен кейін, итке «Алға, ұста!» бұйры­ғын беріп, ішке жібе­реді.

Тексерілген объектіден мінез-құлқы және басқа да деректері бойынша олар­дың құқыққа қарсы әрекеттер жасады деп күдіктенуге негіз болатын азаматтар  табылған кезде, қылмыс жасады деп күдік келтірілген адамдарды ұстауға байла­нысты жағдайдағыдай әрекет жүргізіледі.

 

1.5. УЧАСКЕЛІК ПОЛИЦИЯ ИНСПЕКТОРЫНЫҢ ІС-ҚИМЫЛ АЛГОРИТМІ (УПИ)

1. Әкімшілік учаскені аулалық (пәтерлік) аралау кезінде учаскелік полиция инспекторы міндетті:

1) учаскенің шекарасын, криминогендік орындарды айқындауға, жергі­лік­ті жердің рельефін, оның ерекшеліктерін, әзірленген патрульдеу бағытта­рының болуын және патрульдік нарядтармен байланыс нысандарын, әртүрлі меншік нысанындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың орналасуын зерделеу­ге;

2) тұрғындармен танысуға, сеніп тапсырылған әкімшілік учаске тұр­ғын­дарының сапалық (жалпы саны, жас мөлшері, әлеуметтік, ұлттық құра­мы) және сандық құрамын анықтауға;

3) тұрғындар келген кезде қызметтік куәлігін көрсетуге және таныс­ты­руға, сапардың мақсатын түсіндіруге;

4) адамдардан көші-қон заңнамасының сақталуын және орындалуын бақы­лау бойынша ІІО-ға жүктелген, белгіленген қағидалардың сақталуын тексеру үшін қажетті жеке басын куәландыратын құжатты, өзге де құжат­тарды ұсынуын сұрауға;

5) проблемалық мәселелердің, шағымдардың болуы туралы тұрғындарға ауызша сауалнама жүргізуге, қажет болған жағдайда профилактикалық әңгіме жүргізуге;

6) жұмыс дәптеріне кеңестік жазбаларды енгізуге;

7) өзінің деректері, байланыс телефондары және КЖҚ орналасқан жері бар ақпараттық парақтарды қолжетімді жерлерде ілуге;

8) өзінің визит карточкаларын немесе дайындалған ақпараттық парақтарын таратуға, азаматтардың проблемалық мәселелерін тыңдауға және өз құзыреті шегінде тиісті ден қою шараларын қабылдауға;

9) жиналған деректер негізінде белгіленген нысан бойынша әкімшілік учаскенің паспортын қалыптастыруға міндетті.

2. Адамдар (азаматтар) келген кезде:

1) 2019-04-03 стандартты операциялық рәсімдер (СОР)[1] тәртібінде про­филактикалық есепте тұрған;

2) ПКҚ 2019-4-04 тәртібінде азаматтық қаруды иеленушілер;

3) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын:

– олардың мүлкінің қауіпсіздік деңгейін (техникалық жарақтандырылуы мен нығайтылуы) арттыру, сондай-ақ темекі және алкоголь өнімдерін өткізу жөнін­де­гі заңнаманы сақтау мақсатында үнемі профилактикалық әңгімелесулер жүргізу;

4) пәтер иелері кооперативтерінің төрағаларымен (ПИК):

– тұрғын үй тұрғындары және ағымдағы мәселелер бойынша ақпарат алу үшін танысуды жүзеге асыру;

5) психикасының бұзылулары және ақыл-ой кемістігі бар науқастар болса:

– тұлғаның физикалық және психикалық жағдайына назар аудару (сор тәр­тібінде 2019-2-02);

– туыстарымен немесе бірге тұратын тұрғындармен сауалнама жүргізу.

3. Тұрғын үй-жайлардан (үйлерден, пәтерлерден) бөтен мүлікті ұрлау кезінде):

Үйден (пәтерден) жеке мүлікті ұрлау туралы хабарлама алғаннан кейін;

1) ұрлықтың жасалған уақытын, үйге немесе пәтерге кіру тәсілін (есік­тер­ді бұзу, терезелерді сындыру, рамаларды қою, кілттерді іріктеу және т.б.), ұрланған заттардың атауларын және оқиғаның басқа да мән-жайларын анық­тауға ерекше назар аудара отырып, өтініш берушіден сұрау салуға міндетті. Егер өтініш беру­ші жәбірленушінің өзі болмаса (ұрлық болар кездің алдында демалыста, ауруха­нада емделуі мүмкін және т. б.) және нақты не ұрланғаны белгісіз болса, өтініш берушіден ол пәтердегі заттар жөнінде хабардар болуы мүмкін адамдардың бар-жоғын білуге тырысыңыз;

2) оқиға орнына келуге, ұрлықтың мән-жайларын нақтылауға, алынған мәлі­меттер туралы ішкі істер органы бойынша кезекшіге баяндауға міндетті;

3) оқиға орнын күзетуді ұйымдастыруға міндетті;

4) егер алынған деректер қылмыскерді «ізін суытпай» ұстау мүмкіндігі туралы айтса, онда оны дереу қудалауды бастау қажет;

5) оқиға орнына жедел топ (тергеуші) келгеннен кейін барлық қолда бар деректерді жедел топтың аға қызметкеріне (тергеушіге) хабарлауға міндетті.

4. Қызметтік немесе өндірістік үй-жайдан немесе қоймадан бөтеннің мүлкін ұрлау кезінде:

Дыбыстық (жарықтық) сигнализациямен жабдықталған объектілерден бөтен­нің мүлкін ұрлау тікелей анықталған кезде жүзеге асырылады:

а) қылмысты бөгеуге шаралар қабылдау және ішкі істер органы бойынша кезекшіге баяндау. Ұрлық туралы хабарламаны алған кезде хабарламаны тексеру үшін орынға дереу келу, ал ол расталған жағдайда ішкі істер органы бойынша кезекшіге баяндау.

ә) дабылмен жабдықталған объектілерден орын алған ұрлық жағдайында мекенжайға ішкі істер органынан жедел топтың шығатынын ескеру қажет. Объек­тіні сыртқы жағынан мұқият қарап, терезелердің, есіктердің, торлар­дың, тиектердің және т.б. тұтастығына ерекше назар аудару керек;

б) объектіде бүлінген терезелер, есіктер, торлар, құлыптар немесе объек­ті­ге енудің басқа іздері табылған жағдайда объектіні, әсіресе бұғатталған объектіге кір­ген адамдардың шығуын күтуге болатын орындарды бақылау­ды күшейту;

в) жедел топ орнына келгеннен кейін топ жетекшісіне өзінің байқаулары туралы баяндауға және оның нұсқауы бойынша әрекет етуге міндетті;

г) дыбыс (жарық) сигнализациясымен жабдықталмаған объектілерден мем­лекеттік немесе қоғамдық мүліктің ұрлануы тікелей анықталған (немесе табыл­ғаны туралы хабар алынған) кездегі айырмашылығы — жедел топ ұр­лық туралы ішкі істер органы бойынша кезекшіге хабарлағаннан кейін ғана қылмыс орнына келе алады. Сондықтан кезекші бөлімге ұрлық туралы ха­бар­лама беру полиция қызметкерінің бірінші кезектегі әрекеттерінің қата­р­ында болуы керек;

ғ) егер ұрлық жағдайлары бойынша қылмыскердің «бірақ ізін суытпай» ұсталуы мүмкін екендігі байқалса, оны қудалауды бастаңыз;

д) қажет болған жағдайда оқиға орнын алдын ала күзету ұйымдас­тырыл­сын.

5. Бұзақылық жасаған кезде:

Бұзақылық әрекеттер тікелей анықталған кезде жүзеге асырылады:

а) оларды кесіп өту және бұзақылық әрекеттер жасаған адамдарды ұстау шараларын қабылдау, соңғыларын ішкі істер органына жеткізу. Егер бұзақы­лық­тың жолын өз күшімен кесу мүмкін болмаса, ішкі істер органы бойынша кезек­шіден көмек сұрау, қатысып отырған азаматтарға жәрдем көрсету үшін жүгіну;

ә) егер зардап шеккендер болса, оларға дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету, қажет болған жағдайда жедел медициналық көмек шақыру;

б) егер оқиға орнында бұзақылар келтірген қирау іздері, бұзақылық ұстау жаз­балары, бұзақылық әрекеттер жасау құралдары (пышақтар, жүздер, кас­тет­тер және т. б.) және басқа да заттай дәлелдемелер болған жағдайда, оқиға орнын кү­зе­туді ұйымдастыру;

в) бұзақылық әрекеттердің куәгерлерін (басы-қасында болғандарды) анық­тау;

г) бұзақылық әрекеттердің анықталуына және қиылысуына байланысты барлық мән-жайлар туралы ішкі істер органы бастығының атына жазбаша баянат­пен баяндау. Топтық бұзақылық әрекеттерді тікелей анықтаған кезде жүзеге асырылады:

ғ) ішкі істер органы бойынша кезекшіге дереу баяндау, олардан кесіп өту үшін көмек сұрау. Қажет болған жағдайда азаматтардың көмегіне жүгіну;

д) шамадан тыс әбігерленуге, қажетсіз айқай-шу мен ысқырықтарға, сон­дай-ақ жағдайдың ушығуына әкеп соғуы мүмкін іс-әрекеттерге жол бермей, топтық бұзақылық әрекеттерді жасайтын адамдардан олардың мінез-құл­қы­ның заңсыз­дығына және заңсыз әрекеттерді тоқтату қажеттілігіне сендіре отырып, олардың тоқтатылуын талап ету;

е) егер топтық бұзақылық тәртіпсіздікке ұласу қаупі төнсе (мысалы, бұзақы­лық қатысушылары қоршауларды, витриналарды сындырып, тақта­лар мен басқа заттарды бұзақылық құралы ретінде қолдана бастаса немесе бұзақылық қатысу­шы­ларының саны артып, азаматтарды ұрып-соғып, по­ли­цияның араласуы сәтсіз болса), жедел топ немесе басқа күштер келгенге дейін топтық бұзақылықтың бастамашылары мен белсенді қатысушыларын анықтауға тырысыңыз, олардың белгілерін есте сақтаңыз, олардың тегі мен мекенжайларын білуге тырысыңыз, заңсыз әрекеттерге қатысушылардың санын көбейтуге жол бермеуге, зардап шеккендерге көмек ұйымдастыруға тырысыңыз;

ж) жедел топ пен полицияның басқа да күштері орынға келгеннен кейін оқи­ға орнындағы жағдай туралы (инциденттің сипаты, оған қандай тараптар қатыса­ды, қатысушылардың саны, азаматтардың инцидентке қатынасы, зардап шеккен­дер­дің саны және т.б. туралы) топтың үлкеніне баяндау, содан кейін оның нұс­қауы бойынша әрекет ету.

Оқиғаның мән-жайы туралы ішкі істер органы бастығының атына жазбаша баянатпен баяндау.

 

1.6. ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР КЕЗІНДЕГІ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ІС-ҚИМЫЛ АЛГОРИТМІ

ТЖ пайда болуы туралы дабыл немесе баяндама алғаннан кейін ІІО бастығы ТЖ кезінде іс-қимыл жоспарына сәйкес іс-шаралар өткізеді, про­курорды және жер­гілікті билік пен басқару органдарын хабардар етеді.

Жедел басқару орталығы (ЖБО), кезекші бөлім және жедел штаб жедел жағ­дай мен дағдарыстық жағдай күрт күрделенген кезде басқару органдары болып табылады.

ЖБО, жедел штаб жеке құрамды жинағанға дейін кезекші бөлім:

• қажетті шешімдерді өз бетінше қабылдайды;
• нарядтарға тиісті өкімдерді береді, кейіннен ІІО бастығына баяндайды.

Кейіннен барлық басқарма жедел штабқа беріледі.

Жедел штаб басшысы:

• міндетін анықтайды;
• күштер мен құралдарды дайындау туралы алдын ала өкім береді;
• уақытты есептеуді жүргізеді;
• жағдайды бағалайды;
• шешім қабылдайды;
• жедел әрекет ету топтарына міндеттер қояды;
• операцияның өзара іс-қимылын, басқарылуын және жан-жақты қамта­масыз етілуін ұйымдастырады.

Жедел әрекет ету топтары:

• қылмыскерлердің (топтардың) санын, олардың әрекеттерінің сипатын анық­тайды;
• қылмыскерлердің ниеттерін, олардың қару-жарағын, құрал-жабдық­тары мен іс-қимыл тактикасын, байланыстарын анықтайды;
• жасырынған баспанасын анықтайды;
• кепілге алынғандарды анықтайды (саны, орналасқан жері, күзет, олармен жұмыс істеу және т. б.);
• ІІО қызметкерлерінің ниетін білдірмеу үшін және операцияны дай­ын­дау кезінде жағдайды бағалауға және оны жүргізуге негізделген шешімдер қа­былдау үшін қажетті басқа да деректерді алуда қылмыскерлерді жаңы­лыс­тырады.

Бұл әрекеттер жедел қондырғыларды басқару, бақылау, арнайы ап­па­рат­ты пайдалану, жедел-техникалық құралдар мен жедел құрамаларды қолдану және т.б. арқылы жүзеге асырылады.

ТЖ кезіндегі іс-қимылдарға ІІО, Ұлттық ұлан (ҰҰ) бөлімшелері тар­тылады.

ТЖ кезінде іс-қимылдарға тартылатын күштерді есептеу мынадай нор­маларға сүйене отырып жүзеге асырылады – орналасу пунктіндегі ішкі істер органдары – 60%, тұрақты орналасу пункттерінен тыс жерлерде – 50%-ға дейін, жеке құрамның тізімдік саны, полицияның желілік органдары – 10 %.

Арнайы операцияда ӘҚҚ және ҰГ іс-қимылдарының негізгі тәсілдері мына­лар болып табылады: бұғаттау; іздеу; қудалау; қоршау; қоршауға алу; торуылдау; шоғырландыру; алып қою (басып алу).

Төтенше жағдай туындау қатері кезіндегі іс-қимылдар алгоритмі (жоғары дайындық режимі)

ТЖ пайда болған және жойылған кезде оның түріне қарамастан:

1. Қызметкерлердің жеңіліске ұшырамау жолдарын дереу ұйымдастыру.
2. ТЖ-дан келтірілген залалды қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізу.
3. ТЖ-ны жою және қауіпті аймақ мөлшерін азайту бойынша ықтимал шара­ларды қабылдау.
4. Қызмет көрсету аумағындағы жағдайды тұрақты зерделеуді қамта­масыз ету.

Жарылыс қаупі бар әрекеттер алгоритмі:

1. Өтініш берушіден оқиға орнын қорғауға көмек сұрау.
2. ІІО кезекшісіне баяндау.

3.Оқиға орнын күзету және қауіпті аймақты қоршауды ұйымдастыру.

4. Ұйымдастыру:

– мекеме қызметкерлерін немесе тұрғындарды қауіпті аймақтан эвакуа­циялау (ғимаратта жарылыс қаупі болған кезде ғимараттағы барлық адамдар эвакуация­лана­ды);

– эвакуацияланатын адамдарды есепке алу (бұл ретте дүрбелеңді бол­дыр­мау үшін эвакуациялаудың нақты себебін жариялаудан аулақ болу керек).

5. Тұрмыстық және өндірістік коммуникацияларды (газ, су, электр) ажы­рату шараларын қабылдау.
6. Алғашқы өрт сөндіру құралдарын пайдалануға дайындау.
7. Қызметтік-іздестіру итімен кинолог және сапер-жару техниктері келгенге дейін объект әкімшілігінің өкілімен бірлесіп жарылыс құрылғысын табу мақса­тын­да тексеру:

а) іргелес аумақ;

ә) ғимараттың барлық ішкі үй-жайларын, оның ішінде, барлық санкция­лан­баған ашылған үй-жайларды, сондай-ақ оларға бөгде адамдар еркін кіре алатын үй-жайларды мұқият тексеру, ғимараттағы және іргелес аумақтағы жәшіктердегі пломбалар мен мөрлердің, өртке қарсы крандардың болуын және бүтіндігін тексеру. Иесіз және күдікті заттарға ерекше назар аудару.

8. Осы оқиғаға қатысы бар барлық нәрсені жазбаша тіркеуге, ЖБО-ға және ке­зек­ші бөлімге өзгерістер мен жедел жағдай туралы баяндауға, белгіленген қауіп­сіздік ережелерін қатаң сақтауға міндетті.
9. Жауапты басшы немесе жедел-тергеу тобы (ЖГҚ) келген соң топтың үлке­ніне қабылданған шаралар туралы баяндау және оның нұсқауы бойын­ша одан әрі әрекет ету.
10. СОГ мүшелері оқиға орнына келгеннен кейін оқиғаның себептері мен кінәлісін анықтау бойынша жедел-тергеу іс-қимылдарын жүргізу.
11. Өрт кезінде:

1) жақын маңдағы өрт сөндіру бөліміне, қалалық, аудандық, желілік ор­ган бойынша кезекшіге дереу хабарлауға және қажет болған кезде халықты ха­бардар етуге, өрт сөндіруді, адамдар мен мүлікті құтқаруды ұйымдас­ты­руға міндетті;

2) өрттің туындау себептерін анықтау, оқиға орнын күзету және күдікті­лерді ұстау, куәларды, көрген адамдарды анықтау шараларын қабылдауға міндетті;

3) зардап шеккендер болған жағдайда медициналық көмек шақыруға немесе оларды емдеу мекемелеріне жіберуге; жанып жатқан ғимараттарға өртті сөнді­руге тартылған адамдардан басқа ешкімді жібермеуге міндетті.

2. Халыққа қауіп төндіретін жарылғыш құрылғылар, жарылғыш зат­тар, сондай-ақ радиоактивті, химиялық және басқа да заттар табылған кезде:

1) оқиға туралы кезекшіге баяндау және қауіпті аймақты қоршау, оған адам­дар мен көлікті жібермеу шараларын қабылдауға міндетті;

2) оқиға орнына авариялық немесе арнайы қызметтерді шақыруды ұйымдас­тыруға, адамдарды эвакуациялауға және құтқаруға жәрдемдесуге міндетті.

3. Апаттар, зілзалар мен авариялар туындаған кезде міндетті:

1) болған жағдай туралы кезекшіге, лауазымды адамдарға баяндауға;

2) адамдарды, мүлікті құтқару, зардап шеккендерге көмек көрсету және олар­ды емдеу мекемелеріне жіберу шараларын қолдануға;

3) өрт сөндіруді ұйымдастыруға;

4) оқиға салдарын жоюға тартылған адамдардан басқа, оқиға орнына бөгде адамдарды жібермеуге;

5) тергеу үшін тағайындалған адамдар келгенге дейін оқиға орнын күзетуді қамтамасыз етуге;

6) қажет болған жағдайларда төтенше оқиғаның салдарын жою үшін халық­ты, көлікті және басқа да құралдарды тартуды ұйымдастыруға.

4. Су тасқыны, сел жүру кезінде:

1) кезекшіге баяндауға және лауазымды адамдар мен халықты су басу қаупі тура­лы хабардар ету шешімін сұратуға құқылы;

2) адамдар мен мүлікті құтқару шараларын қабылдап, қажет болған жағ­дайда халықты (бірінші кезекте балаларды, әйелдерді, қарттар мен науқас­тарды) және мүлікті эвакуациялауды ұйымдастыру, зардап шеккендерге көмек көрсету қажет;

3) су басқан аудандардан халықты көшіру кезінде тәртіпті қамтамасыз етуге; қараусыз қалған мүлікті қорғауды ұйымдастыруға міндетті.

5. Эпидемиялар және эпизоотиялар кезінде міндетті:

1) медициналық мекемелердің лауазымды адамдарын және кезекшіні ауру фактілері туралы хабардар етуге;

2) жеке қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, адамдардың, көліктің қозғалысын және малды залалданған аймаққа айдауды шектеуді қамтамасыз етуге;

3) сумен жабдықтау көздерін, жұқтыру ықтимал ошақтарды күзетуді ұйым­дас­тыруға; адамдар көп жиналатын жерлерде қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге.

6. Жер сілкінісі кезінде міндетті:

1) жағдайды анықтау, кезекшімен, басқа да нарядтармен және полиция қыз­мет­керлерімен байланыс орнатуға;

2) көлік және жаяу жүргіншілер қозғалысы үшін қауіпті орындарды бел­гі­леуге;

3) адамдар мен мүлікті құтқаруға, зардап шеккендерге көмек көрсетуге және оларды медициналық көмек пункттеріне жіберуге, сондай-ақ өртті оқшаулауға және жоюға шаралар қабылдауға.

 

1.7. КАРАНТИНДІК ІС-ШАРАЛАР КЕЗІНДЕГІ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ІС-ҚИМЫЛ АЛГОРИТМІ

Карантиндік іс-шараларды енгізе отырып, ІІО бастығы жұқтыру ошағын жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде қоғамдық тәртіпті қорғауды (ЕҚТА) қам­тамасыз етуге шешім қабылдайды, онда:

1) зақымдану ошағының шекараларын белгілеу тәртібі;

2) ТЖ жою күштері мен құралдарының жүру маршруттарында, ТЖ ошағына қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін бекеттерді қою уақыты мен орны;

3) зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету орындарында, киім мен көлікті газсыздандыру станцияларында ЕҚТА қамтамасыз ету үшін БӨП-ті қою уақыты мен орны;

4) жергілікті өзін-өзі басқару органдарына жұқтыру салдарын жою, жұқ­тыру ошағынан зардап шеккендерді іздестіру және эвакуациялау жөніндегі жұмыстар­ды жүргізу үшін халықты жұмылдыруға жәрдемдесу тәртібін бел­гілейді.

ІІО нарядтары жұқтыру ошағына, барлауға, медициналық қызмет күш­тері мен залалсыздандыру командасына енгізіледі. Нарядтардың жеке құра­мы химия­лық барлау аспаптарымен жарақталады және жеке химияға қарсы қорғау құрал­дарымен қамтамасыз етіледі.

Жұқтыру ошағының шекарасын медициналық қызметтің эпидемияға қарсы мекемелері бақылау бекеттерінен, барлау буындары мен топтарынан, сондай-ақ метео­роло­гиялық және санитариялық-эпидемиологиялық станция­лардан алынған деректерді жинақтау негізінде белгілейді.

Жұқтыру ошағының мөлшері бактериялық рецептура түріне, оларды қол­дану саны мен тәсілдеріне, сондай-ақ метеорологиялық жағдайларға, анық­тау жылдам­дығына және профилактика, емдеу және дезинфекция жүргізудің уақтылығына байланысты.

Карантин енгізілген аумақта халықтың тыныс-тіршілігі үшін ерекше маңызы бар кәсіпорындардан басқа барлық кәсіпорындар мен мекемелердің жұмысы тоқта­тылады. Жұмысшылар мен қызметшілер профилактикалық және санита­рия­лық өңдеуден өтеді, аумақты, үй-жайларды, жабдықтарды, шикізат пен дайын өнімді залалсыздандыру жүргізіледі.

Обсервациялық бақылау (бақылау) — бұл инфекцияның басқа аудан­дарға таралуын болдырмайтын арнайы шаралар. Олар мыналарды қамтиды:

1) алдын ала зарарсыздандырусыз және эпидемиологтардың рұқсатын­сыз мү­ліктің шығуын, сондай-ақ ошақтан әкетілуін барынша шектеу;

2) тамақтану мен сумен жабдықтауға медициналық бақылауды күшейту және басқа да іс-шаралар.

Карантинді енгізу, ең алдымен, қалыпты өмірдің бұзылуымен бай­ланыс­ты және ауданның ішкі істер органдарына келесі іс-әрекеттерден тұратын маңызды міндеттер жүктейді:

• зақымдану ошағының ішінде қоғамдық тәртіпті сақтауды қамтамасыз етуде, зақымдану ошағына кіреберісте және оның ішінде көлік қозғалысы­ның қауіпсіздігін қамтамасыз етуде;
• медициналық органдарды көрсетуге сәйкес аудан кварталдары ара­сын­да қажет­ті оқшаулауды қамтамасыз ету; су көздері мен азық-түлік базаларын және қоймаларын күзету;
• медициналық қызметке санитариялық-гигиеналық және профилакти­ка­лық іс-шараларды жүргізуге, инфекциялық ауруларды анықтауға және ем­деу­ге жат­қызуға, арнайы емдеу мекемелерін (обсерваторияларды), госпиталь­дарды, ауру­ха­наларды, бактериологиялық зертханаларды оқшаулауды қам­тамасыз етуге, сондай-ақ жұқтыру ошағын жою бойынша жұмыстарды жүр­гізуде басқа қызметтермен ынтымақтастықта көмек көрсету;
• тұрғындар мен лауазымды тұлғалардың белгіленген карантин режимін орын­дауына әкімшілік қадағалау мен бақылауды жүзеге асыру.

Жұқтыру ошағының бүкіл шекарасын сыртқы жағынан ошақ табылған кезде оның шегінен тыс болған ІІО күштері бұғаттайды, ал жұқтыру ошағында қалған қызметтің жеке құрамы карантиндік және режимдік іс-шараларды қамтамасыз етеді.

Жұқтыру ошағының шетелде және ошақта қызмет атқаратын OOP то­бы­ның жеке құрамы арасында тікелей қарым-қатынас жасауға тыйым салы­нады, бай­ланыс тек телефон және радио арқылы жүзеге асырылады.

Карантиндік режимді қамтамасыз ету қоршау, күзет, көлікті тексеру, алып жүру, қоғамдық тәртіпті сақтау және резервтен тұратын күштер мен құралдар топта­масын құру арқылы жүзеге асырылады. Жұқтыру ошағында қызмет атқару үшін топқа кіретін жеке құрамға секторлар, учаскелер мен шеп­тер тағайын­далады.

Қоршау тобы жұқтыру ошағының шекарасында оқшаулау-шектеу іс-ша­ра­ларын қамтамасыз етуге бағытталған. Ол келесі топтардан тұрады: бақылау-өткізу пункті, күзет және бақылау бекеттері. БӨП (жағдайдың си­па­тына және ше­шілетін міндеттерге байланысты құрамы 6-10 адам) жұқ­тыру ошағының сыртқы шекарасындағы жолдарға қойылады.

Күзет топтары арнайы емдеу мекемелерін (обсерваторияларды), госпи­таль­дарды, ауруханаларды, бактериологиялық зертханаларды оқшаулауға, су жина­ғыш­тарды және басқа объектілерді күзетуге арналады. Осы міндет­терді орындау үшін күзет тобынан объектілерді күзету бекеттері қойылады және қарауылдар жасақталады.

Көлікті тексеру тобы оны жұқтыру ошағының шекарасында тексеруге ар­налған. Тексеру тобының құрамынан қамтамасыз ету және тексеру топ­тары та­ғайындалады.

Қамтамасыз ету тобы бөгде адамдардың көлік құралдарына жақын­дауына тыйым салады, ал тексеріп қарау тобы көлік құралдарын қарайды.

Алып жүру тобы жұқтыру ошағынан зақымдану ошағының шекарасына дейін немесе шекарасынан залалданған аумақтағы объектіге дейін жүретін көлік құралдарын алып жүруге арналады.

Қоғамдық тәртіпті сақтау тобы жұқтыру ошағында қоғамдық тәртіпті сақ­тауға арналған. Ол өз міндеттерін тәртіп сақтау бекеттерін қою және белгі­ленген маршруттарға патрульдер мен патрульдік топтарды бөлу арқылы шешеді.

 

2. ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ

Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 29 сәуірдегі «Құқық бұзушылық профилактикасы туралы» Заңының 23-бабының 2-бөлігіне сәйкес:

1. Құқық бұзушылықтың жеке профилактикасы шараларына мы­налар жатады:

• профилактикалық әңгіме;
• қорғау нұсқамасы;
• құқық бұзушылық жасауға итермелейтін себептер мен жағдайларды жою туралы ұсыныс;
• медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары;
• құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеу;
• профилактикалық есепке алу және бақылау;
• әкімшілік жаза қолдану;
• ата-ана құқықтарынан айыру не оларды шектеу, бала асырап алудың күшін жою, қорғаншылар мен қамқоршыларды өз міндеттерін атқарудан босату және шет­тету, баланы патронат тәрбиешінің тәрбиесіне беру туралы шартты мер­зі­мінен бұрын бұзу;
• сот үкімі бойынша қабылданатын шаралар;
• әкімшілік қадағалау орнату;
• қозғалыс еркіндігін алдын ала шектеу[2].

1. Профилактикалық әңгімелесу — құқыққа қарсы мінез-құлықтың себеп­тері мен жағдайларын анықтау, құқық бұзушылықтың әлеуметтік және құқықтық салдарын түсіндіру және заңға мойынсынушылық мінез-құлықтың қажеттілігіне сендіру.
2. Профилактикалық әңгімелесу құқық бұзушылық профилактикасы субъек­тілерінің қызметтік үй-жайларында, сондай-ақ тұрғылықты жері, оқу, жұмыс орны бойынша не тікелей құқық бұзушылық анықталған жерде жүргізіледі және оның ұзақтығы бір сағаттан аспауға тиіс.
3. Профилактикалық әңгімелесу жүргізілетін адамға құқыққа қарсы іс-әре­кет­терді тоқтату қажеттігі туралы ескертіледі.
4. Кәмелетке толмаған адаммен профилактикалық әңгімелесу оның ата-ана­сы­ның, педагогтарының немесе басқа да заңды өкілдерінің қатысуымен жүр­гізіледі[3].

Қорғау нұсқамасы.

1. Жәбірленушінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында және ӘҚБтК-де көзделген тәртіппен әкімшілік ұстауды не ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 128-бабында көзделген тәртіппен ұстауды жүргізу үшін негіздер болмаған кезде, УПИ жәбірленушінің пікірін ескере отырып, қорғау нұсқамасын шығарады, ол тұрмыстық зорлық-зомбылық жасаған не оны жасау қатерін төндірген адамға орындау үшін қолхатпен беріледі. Қол қоюдан бас тартылған жағдайда қорғау нұсқамасында бұл туралы жазба жасалады.
2. Жәбірленушіге оның құқықтары түсіндіріле отырып, қорғау нұсқа­ма­сы­ның көшірмесі ол шығарылған күні қолхатпен берілуі тиіс, сондай-ақ өзіне қа­тыс­ты қорғау нұсқамасы шығарылған адам оны бұзған жағдайдағы құқықтық салдарлары туралы хабардар етіледі.
3. Қорғау нұсқамасының көшірмесі ол өзіне қатысты шығарылған адамға тапсырылған кезден бастап 24 сағат ішінде прокурорға жіберіледі.
4. Қорғау нұсқамасы ол шығарылған кезде он алты жасқа толған есі дұрыс адамға қатысты шығарылады.
5. Қорғау нұсқамасымен тұрмыстық зорлық-зомбылық жасауға, жәбір­лену­шінің отбасының кәмелетке толмаған және (немесе) әрекетке қабілетсіз мүше­лерін қоса алғанда, оның еркіне қарамастан, оны іздестіруге, оның ізіне түсуге, оған баруға, онымен ауызша, телефон арқылы сөйлесуге және өзге де тәсіл­дер­мен байланыс жасауға тыйым салынады.
6. Қорғау нұсқамасында мыналар көрсетіледі:

• оны шығару уақыты мен орны,
• ол кімге және кімге қатысты шығарылды,
• тұрмыстық зорлық-зомбылық жасау орны, уақыты және мән-жайлары неме­се оны жасау қатері,
• жәбірленушімен қарым-қатынаста белгіленген шектеулер, құқыққа қар­сы іс-әре­кеттер жалғасқан және қорғау нұсқамасы бұзылған жағдайлардағы құқық­тық салдарлар.

7. Қорғау нұсқамасының қолданылу мерзімі ол өзіне қатысты шыға­рылған адамға тапсырылған кезден бастап 30 тәулікті құрайды.
8. Тексеру мерзімділігі – 7 күнтізбелік күн ішінде кемінде бір рет.
9. Өзіне қатысты қорғау нұсқамасы шығарылған адамды ІІО профи­лактика­лық есепке қояды және оған профилактикалық бақылау жүзеге асы­рылады[4].

Құқық бұзушылық жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою туралы ұсыныс.

1. Құқық бұзушылық жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайлар анықтал­ған жағдайда мемлекеттік органдар тиісті ұйымның басшысына немесе лауазым­ды адамына оларды жою туралы ұсыныс жібереді.
2. Тиісті ұйымның басшысы немесе лауазымды адамы ұсынысты алған күн­нен бастап бір ай мерзімде мемлекеттік органға ұсынысты қарау нәти­желері және қабылданған шаралар туралы жазбаша түрде ақпарат беруге мін­детті[5].

Құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеу:

1. Сот осы адамның жаңа құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу мақсатында құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеуі мүмкін.
2. Құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеу әкімшілік-құқықтық ықпал ету шарасы болып табылады және әкімшілік жаза қолданумен қатар, әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамды әкімшілік жауаптылықтан босатқан кезде де оның орнына қолданылады.
3. Құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеу белгілі бір құқықтарды шектеуге және әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамға белгілі бір міндеттерді жүктеуге әкеп соғады.
4. Мінез-құлқына ерекше талаптар белгіленген адамға тыйым салынуы мүмкін:

1) кәмелетке толмағандарды және (немесе) әрекетке қабілетсіз отбасы мүше­лерін қоса алғанда, жәбірленушінің еркіне қарамастан, оны іздестіруге, оның ізіне түсуге, оған баруға, онымен ауызша, телефон арқылы сөйлесуге және өзге де тәсілдермен байланыс жасауға міндетті;

2) атыс қаруын және қарудың басқа да түрлерін сатып алуға, сақтауға, алып жүруге және пайдалануға тыйым салынады;

3) алкогольдік ішімдіктерді, сондай-ақ есірткі құралдары мен пси­хо­троп­тық заттарды, сол тектестерді медициналық емес мақсаттарда пайдалануға тыйым салынады.

4. Ерекше жағдайларда жәбірленуші мен оның отбасы мүшелерін күзету және қорғау үшін сот тұрмыстық зорлық-зомбылық жасаған адамға осы адамда басқа тұрғын үй болған жағдайда, жәбірленушімен бірге жеке тұрғын үйде, пәтерде немесе өзге де тұрғынжайда тұруға тыйым салу түрінде әкім­шілік-құқықтық ықпал ету шарасын да қолдануға құқылы.
5. Құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптардың қолданылу мерзімі ішінде оған профилактикалық әңгімелесу үшін айына 1-ден 4 рет-ке дейін ІІО-ға келу міндеті жүктелуі мүмкін.
6. Мінез-құлқына ерекше талаптар белгіленген адамды ІІО профилак­ти­калық есепке қояды және оған профилактикалық бақылау жүзеге асыры­лады[6].

Профилактикалық есеп.

1. Профилактикалық есепке және бақылауға оған қатысты адамдар қойы­лады:

1) қорғау нұсқамасы шығарылған;

2) оның мінез-құлқына ерекше талаптар белгіленген;

3) бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеуден шартты түрде мерзі­мі­нен бұрын босату туралы шешім қабылданған;

4) әкімшілік қадағалау белгіленген;

5) қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жаза немесе қылмыстық-құқық­тық ықпал етудің өзге де шаралары қолданылған;

6) ауыр және аса ауыр қылмыс жасағаны немесе қасақана қылмыстары үшін бас бостандығынан айыруға екі және одан да көп рет сотталған адам жазасын өтегеннен кейін бас бостандығынан айыру орындарынан босату туралы шешім қабылданса, тоқтатылады.

2. Профилактикалық есепке алуды ІІО жүргізеді.
3. Профилактикалық есепте қамтылған мәліметтер құқық бұзушылық профи­лак­тикасы жөніндегі міндеттерді шешу шегінде ғана пайдаланылуы мүмкін[7].

Профилактикалық бақылау.

1. Профилактикалық бақылау дегеніміз — профилактикалық есепте тұратын адамның белгіленген шектеулерді сақтауын және жүктелген мін­деттерді орын­дауын жүйелі түрде байқау.
2. Адамдарға қатысты профилактикалық бақылауды жүзеге асыру тура­лы шешімді ІІО бастығы немесе оның орынбасары УПИ-дің дәлелді баянаты негі­зінде қабылдау.

Адамға ІІО-ның профилактикалық есепке қойылғаны туралы Қорғау нұсқа­масы шығарылған күні не сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап күнтізбелік 10 күн ішінде жазбаша нысанда хабарланады.

3. Алдын алу жұмыстары белгіленген нысанда жүргізіледі.
4. Белгіленген шектеулерді сақтау және жүктелген міндеттерді орындау мақ­сатында УПИ профилактикалық есебінде тұрған адам тұрғылықты жері, жұмыс және оқу орны бойынша тексеруді жүзеге асырады.
5. Өздеріне қатысты қорғау нұсқамасы шығарылған, бос уақытын шектеу туралы шешім қабылданған және мінез-құлыққа ерекше талап белгіленген адам­дарды тексеру кезеңділігі күнтізбелік жеті күнде кемінде бір рет бола­ды.
6. Профилактикалық бақылау профилактикалық есепке алудың қол­да­нылуы ішінде жүзеге асырылады. Белгіленген шектеулердің қолданылу және жүктелген міндеттерді орындау мерзімі өткеннен кейін адам профи­лактикалық есептен шығарылып, бұл туралы үш тәулік ішінде жазбаша нысанда хабардар етіледі[8].

Әкімшілік жаза[9].

1. Әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін мемлекеттік мәжбүрлеу ша­ра­сы осындай құқық бұзушылық жасаған адамды құқықтары мен бостан­дық­тарынан айыру немесе шектеу болып табылады (ҚР ӘҚБК 40-бабының 1-бөлігі).
2. Әкімшілік жазалардың түрлері:

1) ескерту жасау;

2) әкімшілік айыппұл;

3) әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы не нысанасы болған затты, сол сияқты әкімшілік құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған мүлікті тәркілеу;

4) арнайы құқықтан айыру;

5) рұқсаттан айыру не оның қолданылуын тоқтата тұру, сондай-ақ тізі­лім­нен алып тастау жатады;

6) қызметті тоқтата тұру немесе оған тыйым салу;

7) заңсыз тұрғызылып жатқан немесе тұрғызылған құрылысты мәж­бүр­леп бұзу;

8) әкімшілік қамаққа алу;

9) шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақсан Республи­ка­сы­ның шегінен әкімшілік жолмен шығарып жіберу (ҚР ӘҚБК 41-бабының 1-бөлігі).

3. Заңды тұлғаларға әкімшілік құқық бұзушылықтар жасағаны үшін 1-5 және 7-тармақшаларда санамаланған әкімшілік жазалар, сондай-ақ заңды тұл­ғаның қыз­метін немесе қызметінің жекелеген түрлерін тоқтата тұру немесе оған тыйым салу қолданылуы мүмкін (ҚР ӘҚБК 41-бабының 2-бөлігі).
4. Ескерту жазбаша нысанда шығарылады (ҚР ӘҚБК 43-бабы).

Құқық бұзушылықтың жеке профилактикасы шараларын қабыл­дау үшін негіздеме:

1. Құқық бұзушылықтың жеке профилактикасы шараларын қабылдау үшін мынадай мән-жайлардың бірі негіз болып табылады:

1) жеке және заңды тұлғалардың хабарламалары немесе өтініштері, сондай-ақ БАҚ-тағы хабарламалар;

2) құқық бұзушылық жасау не жасауға әрекет жасау фактісін уәкілетті лауазымды адамның тікелей анықтауы;

3) мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарынан келіп түскен материалдар қамтылуға тиіс[10].

 

3. ОТБАСЫ-ТҰРМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРДЫҢ АЛДЫН АЛУ ЖӘНЕ ЕСКЕРТУ БОЙЫНША ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ІС-ӘРЕКЕТТЕРІ ЖӘНЕ АЗАМАТТАРҒА ҰСЫНЫМДАР

3.1. ОТБАСЫ-ТҰРМЫСТЫҚ ЖАНЖАЛ ТУРАЛЫ ӨТІНІШТІ (ХАБАРЛАМАНЫ) АЛҒАН КЕЗДЕГІ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРІНІҢ ІС-ӘРЕКЕТІ

1. Аумақтық ІІО-ның жедел кезекшісі жазбаша не ауызша нысанда келіп түс­кен отбасы-тұрмыстық жанжал туралы өтінішті (хабарды) қабылдауға және оны қылмыстар, әкімшілік құқық бұзушылықтар және оқиғалар туралы өтініштерді (хабарламаларды) есепке алу кітабында тіркеуге міндетті. Егер өтініш өтініш беруші өзі жүгінген кезде келіп түссе, онда оны тіркеумен бір мезгілде жедел кезекші талон-хабарламаны ресімдейді және оны өтініш берушіге береді.
2. Бұл ретте жедел кезекші өтініш берушіден инцидент туралы барынша толық ақпарат алуға тиіс. Соның ішінде алынуы тиіс:

а) инциденттің сипаты;

б) оны жасаудың нақты орны (мекенжайы);

в) құқық бұзушылық жасаған адамда қарудың (суық, атыс) немесе қару ретінде пайдаланылуы мүмкін заттардың болуы;

г) жедел медициналық көмекті шақыру қажеттілігі;

д) құқық бұзушының тұрған жері; ол оқиға орнынан кеткен жағдайда оның ықтимал тұрған жері мен белгілері көрсетіледі;

е) оқиға орнында балалардың болуы;

ж) өтініш берушімен байланысуға болатын телефон нөмірі.

3. Жедел кезекші қызметкердің шығуын дереу ұйымдастыруы тиіс.

 

3.2. ОТБАСЫНДАҒЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚ ҚҰРБАНДАРЫМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ БОЙЫНША ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНЕ ҰСЫНЫМДАР

Үйдегі зорлық-зомбылық жағдайына араласу кезіндегі полиция қызметкер­лері­нің бірінші және маңызды міндеті — жәбірленушінің өмірі мен денсау­лығы­на төнген қатерді жою, ол үшін:

• жәбірленушіні полицияның заңды басшылыққа алатындығына және бұл заң зардап шеккен тараптың жағында екендігін сендіру;
• жәбірленушіні оның құқықтары туралы және осындай көмек көрсетудің нақ­ты орындарын көрсете отырып, көмек алу мүмкіндігі туралы толық ақпарат­пен қамтамасыз ету.

Әңгіме барысында сіз зорлық-зомбылық құрбанын тыныштандыру керек, ол үшін:

• зорлық-зомбылық құрбанымен оңаша әңгімелесу;
• жәбірленушінің көзқарасынан қашқақтамау;
• зорлық-зомбылық құрбанына оны тыңдағыңыз келетінін сездіру;
• уақыт аз болса да, оның әңгімесін үзбеу;
• зорлық-зомбылық құрбанын әңгімелесудің құпиялылығына сендіру;
• жағдайдан шығудың бірнеше нұсқасын бере алатындай сұрақтар қою;
• сыни немесе субъективті пайымдаулары жоқ қарапайым тікелей сұрақтар қою;
• егер жәбірленуші «өзін кінәлімін» десе, пікірді қолдамау;
• зорлық-зомбылықтың салмақтылығын жоймау;
• сабырлы және айыптамайтын мінез-құлықты сақтау;
• жәбірленушінің сезімдеріне құрмет көрсету;
• бірде-бір адам зорлық-зомбылыққа лайық емес екенін, полицияға қоңырау шалу жағдайды жақсы жаққа өзгертудің алғашқы қадамы екенін атап өту.

Жәбірленушіге моральдық қолдау көрсету керек, мысалы: «Отбасындағы зор­лық-зомбылық – бұл да қылмыс», «Әркімнің зорлық-зомбылықсыз өмір сүру­ге құқығы бар», «Сіз заңның қорғауындасыз», «Сіз тек өз іс-әрекеттеріңізді бас­қара аласыз», «Сіз жалғыз емессіз, көмек жақын жерде», «Сіз жақсы емделуге лайықсыз», «Мен шындықты айтқанымды түсінемін»[11].

Кейде профилактикалық әңгімедегі отбасылық жанжалдар бұдан былай жанжал шығармауға «уәде береді», бірақ соған қарамастан учаскелік полиция инспек­торы мұндай зорлық-зомбылық жағдайларын ескертуі керек. Полиция қызметкерлеріне отбасындағы зорлық-зомбылыққа қатысты бірде-бір сигналды жеңіл қабылдауға болмайды. Жәбірленушімен қарым-қатынас кезінде полиция қызметкерінде зорлық-зомбылық құрбанына берілуі қажет ақпараттық парақтар (буклеттер) болуы керек. Ақпарат жәбірленушінің құқықтарын білікті түсінді­руді, көмек алу мүмкіндігі туралы деректерді, сондай-ақ көмек пен қолдау алуға болатын ұйымдардың орналасқан жерін қамтуы керек. Парақшаларда келесі ақпарат болуы мүмкін:

1. Мәселенің жай-күйін тыныш жағдайда қарастырыңыз. Мәселені даулар арқылы шешуге тырыспаңыз. Егер сіз толығымен дұрыс болсаңыз да, бұл мағы­на­сы болмайды, бірақ зиян көп болады. Оның орнына, мәселені шешудің аз қай­шы­лықты нұсқаларын қарастырыңыз.
2. Басқа адамнан сұраңыз, бәрін тыныш талқылай аласыз ба екен. «Психика­лық зорлық-зомбылық» деген сөздерді қолданбай, сіздің көз­қа­ра­сы­ңыз бойынша қарым-қатынасты қалай жақсартуға болатындығы туралы айтыңыз. «Мен» есім­дігін көбірек қолданыңыз, «сіз» есімдігімен айып­таудың орнына бірінші жақтан сөйлесіңіз.
3. Хат жазыңыз. Егер сіз жүрегіңізбен сөйлесу мүмкін емес деп ойласаңыз, он­да өз ойларыңызды қағазға жазыңыз. Бұл әдістің артықшылығы – сіз өзіңіздің жаныңыздағы нәрсені дәл айту арқылы бәрін мүмкіндігінше сындарлы түрде жа­за аласыз. Бірнеше жоба жасаңыз, адресаттың ашуын тудыруы мүмкін тікелей айыптаулардан аулақ болыңыз. «Сіз мені мазақ етесіз, ал мен оны жек көремін» деу­дің орнына «мені кемітіп, ызаландырып жатқан сияқты сезінемін» деген сияқты сөйлемдерді жазыңыз.
4. Қолдау сұраңыз. Өз сезімдеріңізді аша алатын, сізді тыңдайтын және түсі­нетін адал досыңыздың немесе туысыңыздың болуы – бұл баға жет­пей­тін байлық. Сонымен қатар, егер сіздің қарым-қатынасыңыз әлі де қалпына келмесе, сізге бұл жағдайдан шығуға көмектесетін адамның болғаны жақсы, бірақ ортақ досыңызбен байланысудың қажеті жоқ. Себебі, сіз оны өте жағымсыз жағдайда қал­дырасыз. Оның орнына, сіз жақсы білетін, бірақ сізді жәбірлеуші адамды білмейтін адамға хабарласыңыз.
5. Мамандардың көмегіне жүгініңіз. Егер мәселені өз бетіңізше шешу мүмкін болмаса, онда кәсіби маманға хабарласыңыз. Эмоционалды теріс пайдалану мә­селе­сіне мамандандырылған психотерапевт немесе отбасылық кеңесшіні тауып, қабылдауға тезірек жазылыңыз. Қарым-қатынасыңыздың не болатыны, олардың сақталатыны немесе сақталмайтыны маңызды емес. Кәсіби маманға хабарласу маңызды. Егер сізді жәбірлеуші қатысуға қызығушылық танытпаса, онда сіз өзіңіздің психикалық жараларыңызды емдеуге назар аудара аласыз, содан кейін сіз әрі қарай жаңа өмір сүре аласыз.
6. Егер сізге жағдай қауіпті болып көрінсе, жәбірлеушінің қоғамынан мүм­кін­дігінше тезірек кетіңіз. Сіздің қасыңызда досыңыз немесе туысыңыз болсын немесе зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерді қорғау қызмет­терін ұсынатын жергілікті орталыққа хабарласыңыз.

Психологиялық зорлық-зомбылық проблемасы өте күрделі, оны шешу көп уақыт­ты қажет етеді, алайда бүгінгі кезеңде полиция қызметкерлері тұрмыстық зорлық-зомбылықтың жолын кесуде де, алдын алуда да шаралар қабылдауы ке­рек. Осылайша, полиция қызметкерлеріне ұсынылған ұсыныс­тар отбасындағы психологиялық зорлық-зомбылық құрбандарымен жұмыс істеудің кейбір кезең­дерін жеңілдетуге көмектеседі.

 

3.3. ХАЛЫҚҚА ЖӘНЕ  ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚҚА ҰШЫРАҒАН АЗАМАТТАРҒА АРНАЛҒАН ҰСЫНЫМДАР

Отбасында зорлық-зомбылық жасаған құқық бұзушыға мынадай тыйым салу­лар қолданылуы мүмкін:

• тұрмыстық зорлық-зомбылық жасауға;
• жәбірленушінің еркіне қайшы, оны іздеуге;
• аңдуға;
• баруға;
• ауызша, телефон арқылы сөйлесуге;
• өзге де тәсілдермен байланыс жасауға, кәмелетке толмағандарды және (немесе) әрекетке қабілетсіз отбасы мүшелерін қоса алғанда[12].

 

ЕСІҢІЗДЕ БОЛСЫН!

Полицияға уақытында хабарласу зорлық-зомбылықты тоқтатып, сіздің өмірі­ңізді сақтайды!

Егер сізге құқықтық көмек немесе кеңес қажет болса, сіз оны Ақтөбе облысы ПД-ның келесі сенім телефондары арқылы ала аласыз:

ДП: 8(7132)93-61-00 (КЕЗЕКШІ БӨЛІМ)

8(7132)52-08-52 (ЖЕРГІЛІКТІ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТІ)

ЖПБ: 8(7132)72-86-70 (КЕЗЕКШІ БӨЛІМ)

8(7132)72-87-55 (ЖЕРГІЛІКТІ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТІ)

Ақтөбе облысы ПД-ның әйелдерді зорлық-зомбылықтан қорғау жөніндегі серіктестерінің телефондары:

АҚТӨБЕ Қ. ӘЙЕЛДЕРДІ ҚОЛДАУ ОРТАЛЫҒЫ: 8 (7132) 24-17-24;

БАТЫС-ҚАЗАҚСТАН МЕДИАЦИЯ ЖӘНЕ КЕЛІССӨЗДЕР ПРОЦЕСІ ОРТАЛЫҒЫ: 925-734.

Егер күйеуі әйеліне қатыгездікпен қараса!

Полицияға өтінішпен жеке хабарласыңыз.

Өтінішті екі данада жазыңыз, көшірмесін өзіңізге қалдырыңыз.

Полиция қызметкерінен хабарлама талонын алып, оны өтініштің көшір­месі­мен бірге жасыруды ұмытпаңыз.

Полиция қызметкерлері сізге тіркеу нөмірі мен күнін, сондай-ақ Сіздің өтіні­шіңізді қарайтын лауазымды тұлғаның атын хабарлайды.

Өтініш бойынша шешім ол келіп түскен күннен бастап он тәуліктен кешік­тірілмей қабылдануға тиіс.

Егер сізде дене жарақаттары болса!

Сізге тұрғылықты жеріңіз бойынша емханаға немесе отбасылық-дәрі­герлік амбу­латорияға дәрігерге бару немесе жедел жәрдем шақыру немесе сот-медици­налық сараптамаға жүгіну қажет.

Полицияға жүгінген әрбір әйелдің құқығы бар:

1) ақпарат алуға — қалыптасқан жағдайдан шығудың барлық мүмкін бола­тын артықшылықтары мен кемшіліктері туралы білуге;

2) объективтілік — жасына, біліміне, ұлтына, әлеуметтік жағдайына қарамас­тан объективті, заңды негізделген ақпарат алуға;

3) таңдау — қалыптасқан жағдайдан ұсынылған нұсқаларды пайдала­нуды, сондай-ақ қандай әдісті пайдалануды еркін және дербес шешуге;

4) оқшау жағдай — полиция қызметкерімен оңаша сөйлесу мүмкіндігін сұрауға;

5) абырой — өзіне деген құрмет, мейірімділік және ықыласты сезінуге.

Тиран-күйеу үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік қа­расты­рылған.

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің келесі баптары от­басын­дағы зорлық-зомбылық жағдайларында жиі қолданылады:

109-бап. Ұрып-соғу.

108-бап. Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру.

107-бап. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян келтіру.

106-бап. Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру.

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің баптары:

73-бап. Отбасылық-тұрмыстық қатынастар саласындағы құқыққа қарсы іс-әрекеттер

Егер отбасылық жанжалдың салдарынан дене жарақаттары орын алса, онда оларды тіркеп жазу керек.

Дәрігер ұру салдарынан болған зақым туралы мәліметтерді ІІО-ға беру­ге міндетті.

Іске қосу үшін ұрып-соғудың барлық іздерін суретке түсіруді ұмыт­паңыз.

Дәлелдемелер жинаңыз, ұрып-соғу фактісін және отбасылық жан­жал­дың агрессивті әрекетін дәлелдей алатын куәгерлерді тартыңыз.

Егер сізге немесе Сіздің жақындарыңызға көмек қажет болса, Сіз Ақтө­бе облысының ПД, ЖПҚ, УПИ-ге жүгіне аласыз.

Есіңізде болсын, сіздің тұрмыстық зорлық-зомбылықтан құт­қары­луы­ңыз — сіздің шешіміңізде!

 

ӘЙЕЛДІҢ ҮЙДЕГІ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚ КЕЗІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІГІ

Тұрмыстық зорлық-зомбылық — бұл сіздің өміріңізге де, балаларыңыздың өміріне де нақты қауіп.

1-қадам: қауіпсіз жол — егер зорлық-зомбылық қайтадан қайталанса, өз әрекеттеріңіз туралы ойланыңыз.

2-қадам: сенетін адамдарға (достарыңызға, туыстарыңызға) зорлық-зомбы­лық туралы айтыңыз.

3-қадам: қауіп төнген жағдайда кететін орынды табыңыз.

4-қадам: жеке қауіпсіздік жоспарын жасаңыз.

5-қадам: көршілеріңізге пәтеріңізден шу мен айқай естілген кезде бірден полиция шақыруын ескертіңіз.

6-қадам: үйдің немесе пәтердің қосалқы кілттерін жасырыңыз, егер зорлық-зомбылық қаупі болса, сіз оларды кедергісіз алып, үйден кете аласыз.

7-қадам: алдымен ақшаны, төлқұжатты, құжаттарды және басқа да маңызды қағаздарды, киім мен дәрі-дәрмектерді қауіпсіз жерге қойыңыз.

8-қадам: қауіп төнген жағдайда сізге уақытша баспана беру мүмкіндігі ту­ралы достарыңызбен немесе туыстарыңызбен келісіңіз.

9-қадам: сізге қажетті көмек көрсете алатын жергілікті қызметтердің теле­фон­дарын алдын ала біліп алыңыз.

10-қадам: өзіңізбен бірге тағы не алатындығыңызды алдын ала шешіңіз.

Егер жағдай қиын болса, қажетті заттарды ала алмасаңыз да, үйден дереу шығыңыз

Есіңізде болсын, сіздің өміріңіз бен балаларыңыздың өміріне қауіп төніп тұр!

ЖАҒДАЙДЫ ӨЗГЕРТКІСІ  КЕЛЕТІНДЕРГЕ КЕҢЕС

Статистиканың мәлімдеуі бойынша, күшті қолданылатын жанжалдардың ең көп саны кенеттен айырылысу кезінде болады екен. Сондықтан импульсивті түр­де емес, жақсы ойластырылған жоспарға сәйкес әрекет ету керек. Бұл тұрғыда келесі тармақтар болуы керек.

1. Қауіпсіз жерге барыңыз: ата-анаңызға немесе достарыңызға. Әйелдер мен балаларға көмек көрсету орталығына хабарласуға болады. Қауіпсіз жағдайда адам өзіне мән беріп, өзін-өзі ести бастайды. Сол кезде сіз бұл жағдайда қалай бо­лу керектігі туралы ойлана аласыз.
2. Өзіңізбен бірге барлық қажетті заттарды (ақша, киім, дәрі-дәрмек және т.б.) алыңыз.
3. Серіктесіңізге хабарласып: «Мен біздің қарым-қатынасымыз туралы ойла­ну­ға шешім қабылдадым. Мен қазір қауіпсізмін», – деп айтасыз.
4. Егер сіз балалармен бірге кеткен болсаңыз, кейінірек балаларды ұрлады деп айыпталмас үшін бұл туралы қамқоршылық органдарына хабар­лаңыз.
5. Мамандармен жұмысты бастаңыз: заңгерлер, дәрігерлер, психологтар. Сіз эконо­микалық тұрғыдан қаншалықты тәуелдісіз? Қаншалықты заңды осал тұста­рыңыз бар? Жәбірлеушіге деген эмоционалды сүйіспеншілігіңіз қаншалықты күшті? Кешенді жұмыс сіздің өміріңіздің барлық жақтарын талдауға көмектеседі. Қазір қажетті кеңестерді онлайн байланыспен де алуға болады.
6. Дәлелдемелер жинаңыз. Қудалаудың барлық жағдайларын жазып алы­ңыз: қоқан-лоқы көрсеткен хат алмасудың скриншоттарын алыңыз, қоңы­рау­ларды жа­зып алыңыз. Полицияға хабарлаңыз, әсіресе егер қудалаушы заңды бұзса (зат­тарды бүлдірсе, көшеде шабуыл жасаса). Полиция онымен «әңгімелесумен» ғана шектелсе де, ол өзінің бақылауда екенін білетін болады.
7. Келіссөздерге қатыспаңыз. Мүмкіндігінше жәбірлеушімен байланыс жасама­ңыз. Хабарламаларға жауап бермеңіз және жеке кездесуге келіспеңіз.
8. Әлеуметтік желілердегі постарыңызды шектеңіз. Ол арқылы құқық бұзу­шы сіздің орналасқан жеріңізді анықтай алады.

Келесі не?

Сіздің жағдайыңыздан шығу жолын болжау мүмкін емес. Әр жағдай –  әртүр­лі. Кейбір ерлі-зайыптылардың бір-біріне деген көзқарасын қайта қарастыру үшін дағдарыстан бір рет өту жеткілікті. Егер екі серіктес қарым-қатынасты сақ­тап, психологпен жұмыс істеуге келіссе – бұл мүмкін.

 

ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТТАР!

2014 жылғы 05 шілдедегі №235-V ҚРЗ, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексінде төмендегілер үшін жауапкершілік көз­дел­геніне назарларыңызды аударамыз:

73-бап. Отбасы-тұрмыстық қатынастар аясындағы құқыққа қарсы әрекеттер

1. Құқық бұзушымен отбасы-тұрмыстық қатынастардағы адамдарға сый­ла­маушылық көрсетiлiп, былапыт сөйлеу, қорлап тиiсу, кемсiту, үй тұрмы­сын­дағы заттарды бүлдiру және олардың тыныштығын бұзатын, жеке тұр­ғын үйде, пәтер­де немесе өзге де тұрғынжайда жасалған басқа да әрекеттер, егер бұл әрекеттерде қылмыстық жазаланатын іс-әрекет белгiлерi болмаса, –

ескерту жасауға не бес тәулiкке дейiнгi мерзiмге әкiмшiлiк қамаққа алуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолда­ныл­ғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекеттер –

он тәулiкке дейiнгі мерзiмге әкiмшiлiк қамаққа алуға әкеп соғады.

3. Осы баптың екiншi бөлiгiнде көзделген, осы Кодекстiң 50-бабының екінші бөлiгiне сәйкес әкiмшiлiк қамаққа алу қолданылмайтын адамдар жасаған әрекет­тер –

бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

Ескертпе. Осы Кодекстің мақсаты үшін отбасы-тұрмыстық қатынастар деп ерлi-зайыптылар, бұрынғы ерлi-зайыптылар, бiрге тұратын немесе бiрге тұрған адам­дар, жақын туыстар, ортақ баласы (балалары) бар адамдар арасындағы қатынастар түсiнiледi.

73-1-бап. Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру

1. Денсаулықтың қысқа мерзімге бұзылуына немесе жалпы еңбек қабі­летін тұрақты түрде болмашы жоғалтуға әкеп соққан, денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру –

он бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не он бес тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

1-1. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, құқық бұзушымен отба­сы­лық-тұрмыстық қатынастарда тұратын адамға қатысты жасалған әрекеттер –

ескерту жасауға немесе он бес тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

2. Осы баптың бірінші және (немесе) 1-1-бөліктерінде көзделген, әкім­ші­лік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер –

жиырма тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, осы Кодекстің 50-бабының екінші бөлігіне сәйкес әкімшілік қамаққа алу қолданылмайтын адамдар жасаған әрекеттер –

қырық айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

73-2-бап. Ұрып-соғу

1. Тән ауруына ұшыратқан, бiрақ денсаулыққа жеңіл зиян келтiруге әкеп соқпаған ұрып-соғу немесе өзге де күш қолдану әрекеттерiн жасау –

он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не он тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

1-1. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, құқық бұзушымен отбасы­лық-тұрмыстық қатынастарда тұратын адамға қатысты жасалған әрекеттер –

ескерту жасауға немесе он тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

2. Осы баптың бірінші және (немесе) 1-1-бөліктерінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер –

он бес тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, осы Кодекстің 50-бабының екінші бө­лігіне сәйкес әкімшілік қамаққа алу қолданылмайтын адамдар жасаған әрекет­тер –

отыз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

73-3-бап. Жала жабу

1. Жала жабу, яғни басқа адамның абыройы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн немесе оның беделiн түсiретiн көрiнеу жалған мәлiметтер тарату –

жеке тұлғаға бір жүз алпыс айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айып­пұл салуға немесе он бес тәулік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға, лауазым­ды адамға бес жүз елу айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не жиырма тәу­лік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

2. Көпшiлiк алдында немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе телеком­муникациялар желілерін пайдалана отырып жасалған дәл сол іс-әрекет –

жеке тұлғаға бір жүз сексен айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айып­пұл са­луға немесе жиырма тәулік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға, лауаз­ым­ды адам­ға алты жүз елу айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не жиырма бес тәулік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адамды сыбай­лас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айып­таумен ұштасқан іс-әрекеттер –

жеке тұлғаға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл са­лу­ға немесе жиырма бес тәулік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға, лауазымды адамға жеті жүз елу айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не отыз тәулік мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

200-бап. Қазақстан Республикасы заңнамасының алкоголь өнімін өткізу жөніндегі талаптарын бұзу

1. Жиырма бір жасқа дейінгі адамдарға алкоголь өнімін өткізу –

лицензияның қолданысын тоқтата тұрып, жеке тұлғаларға – он, шағын кәсіп­кер­лік субъектілеріне – қырық, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – сек­сен, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне бір жүз жиырма айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолда­ныл­ғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет –

лицензиядан айыра отырып, жеке тұлғаларға – жиырма, шағын кәсіп­кер­лік субъектілеріне – сексен, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – бір жүз қырық, ірі кә­сіп­керлік субъектілеріне бір жүз сексен айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

3. Мейрамханаларда, барларда және дәмханаларда, сондай-ақ жолау­шылар тасымалдайтын әуе кемелерінде, жолаушылар тасымалдайтын теңіз көлігі кеме­ле­рінде, жолаушылар пойыздарының вагон-мейрамханаларында өткiзудi қоспа­ғанда, алкоголь өнiмiн:

– сағат 23-тен келесі күнгі сағат 8-ге дейiн;

– этил спиртінің көлемді үлесі отыз пайыздан асатындарын сағат 21-ден ке­лесі күнгі сағат 12-ге дейін бөлшек сауда арқылы өткiзу –

лицензияның қолданысын тоқтата тұрып, жеке тұлғаларға – он, шағын кәсіп­кер­лік субъектілеріне – қырық, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – сек­сен, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне бір жүз жиырма айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

4. Осы баптың үшінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолда­ныл­ғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет –

лицензиядан айыра отырып, жеке тұлғаларға – жиырма, шағын кәсіп­керлік субъектілеріне – сексен, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – бір жүз қырық, ірі кәсіп­керлік субъектілеріне бір жүз сексен айлық есептік көрсет­кіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

204-бап. Белгiленбеген орындарда сауда жасау

1. Жергiлiктi атқарушы орган белгiлегеннен тыс орындарда сауда жасау –

ескерту жасауға немесе бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айып­пұл салуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолда­ныл­ғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет –

он айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

386-бап. Жасыл екпелерді күтiп-ұстау және қорғау қағидаларын бұзу

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жер­гi­лiктi өкiлдi органдары белгiлейтін жасыл екпелердi күтiп-ұстау және қорғау қағидаларын бұзу –

ескерту жасауға немесе жеке тұлғаларға – он бес, шағын кәсiпкерлiк субъек­тiле­рiне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – отыз, орта кәсіпкер­лік субъек­тілеріне – елу, iрi кәсiпкерлiк субъектiлерiне бір жүз елу айлық есептік көрсеткіш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

434-бап. Ұсақ бұзақылық

1. Ұсақ бұзақылық, яғни қоғамдық орындарда былапыт сөйлеу, жеке тұл­ға­ларға қорлап тиiсу, тұрғын үй-жайларды қорлау және айналасындағыларға сыйламау­шылықты бiлдiретiн, қоғамдық тәртiптi және жеке тұлғалардың тыныш­тығын бұзатын басқа да осындай әрекеттер –

бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға не он тәулiкке дейiнгi мерзiмге әкiмшiлiк қамаққа алуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолда­ныл­ғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекеттер –

он бес тәулiкке дейiнгi мерзiмге әкiмшiлiк қамаққа алуға әкеп соғады.

3. Осы баптың екiншi бөлiгiнде көзделген, осы Кодекстiң 50-бабының екіншi бөлiгiне сәйкес әкiмшiлiк қамаққа алу қолданылмайтын адамдар жа­са­ған әрекеттер –

жиырма айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

437-бап. Тыныштықты бұзу

1. Жеке тұлғалардың қалыпты демалысы мен тыныштығына кедергі кел­ті­ретін, сағат 22-ден таңғы 9-ға дейін тыныштықты бұзу, оның ішінде тұрғынжайда және оның сыртында шұғыл қажеттілікпен байланысы жоқ шу шығаратын жұ­мыс­тарды жүргізу, сол сияқты тұрғын ғимараттарда және тұрғын үй құрылысы аумақтарында орналасқан ойын-сауық орындарының жұмыс күндері сағат 22-ден таңғы 9-ға дейін, демалыс және мереке күндері сағат 23-тен таңғы 10-ға дейін тыныштықты бұзуы –

жеке тұлғаларға – бес, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе ком­мерция­лық емес ұйымдарға – жиырма, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – отыз, ірі кәсіп­керлік субъектілеріне бір жүз айлық есептік көрсеткіш мөл­шерінде айыппұл салуға алып келеді.

2. Әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған дәл сол әрекет –

жеке тұлғаларға – он, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммер­циялық емес ұйымдарға – қырық, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – алпыс, ірі кә­сіп­керлік субъектілеріне бір жүз елу айлық есептік көрсеткіш мөл­шерінде айып­пұл салуға алып келеді.

440-бап. Алкогольдік ішімдіктерді iшу немесе қоғамдық орындарға ма­саң күйде келу

1. Жергiлiктi атқарушы орган алкогольдік ішімдіктерді құйып сатуға рұқ­сат еткен сауда және қоғамдық тамақтандыру ұйымдарынан басқа, көше­лер­де және басқа да қоғамдық орындарда алкогольдік ішімдіктерді iшу немесе қоғамдық орындарға адамның қадiр-қасиетiн және қоғамдық имандылықты қорлайтын масаң күйде келу –

бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерiнде айыппұл салуға алып келеді.

2. Он сегіз жасқа толмаған адамдардың қоғамдық орындарға масаң күйде келуі, сол сияқты олардың алкогольдік ішімдіктерді ішуі –

ата-анасына немесе оларды алмастыратын адамдарға бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасаған әрекеттер –

он айлық есептік көрсеткіш мөлшерiнде айыппұл салуға не бес тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға алып келеді.

441-бап. Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салу белгіленген орындарда темекі бұйымдарын, оның ішінде қыздыры­латын темекісі бар бұйым­дарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыздыруға арналған жүйелерді, тұтынудың элект­рондық жүйелерін және оларға арналған сұйық­тық­тарды тұтынуға тыйым салуды бұзу

1. Осы баптың 1-2-бөлігінде көзделген жағдайды қоспағанда, Қазақстан Респуб­ликасының заңнамасымен тыйым салу белгіленген орындарда темекі бұйым­дарын, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар бұйымдарды, қор­қорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыздыруға арналған жүйе­лер­ді, тұты­нудың электрондық жүйелерін және оларға арналған сұйықтық­тарды тұтыну –

жеке тұлғаларға он бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға алып келеді.

1-2. Әуе кемесінің бортында темекі бұйымдарын, оның ішінде қыз­ды­ры­латын темекісі бар бұйымдарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қос­пасын, темекі қыздыруға арналған жүйелерді, тұтынудың электрондық жүйе­лерін және оларға арналған сұйықтықтарды тұтыну –

жеке тұлғаларға елу айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға алып келеді.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолда­ныл­ғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет –

жеке тұлғаларға жиырма айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға алып келеді.

3. Жұмыс берушiнiң темекі бұйымдарын, оның ішінде қыздырылатын те­ме­кісі бар бұйымдарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, те­мекі қыз­дыруға арналған жүйелерді, тұтынудың электрондық жүйелерін және оларға ар­налған сұйықтықтарды бұл үшiн арнайы айқындалмаған орын­дарда тұтынатын адамдарға шаралар қолданбауы –

лауазымды адамдарға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммер­ция­лық емес ұйымдарға – жиырма бес, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – қырық, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне алпыс айлық есептiк көрсеткiш мөл­шерiнде айыппұл салуға алып келеді.

441-1-бап. Автомобиль көлік құралында кәмелетке толмаған адам­дар болған кезде оларда темекі бұйымдарын, оның ішінде қызды­ры­латын темекісі бар бұйым­дарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыздыруға арналған жүйелерді, тұтынудың элект­рондық жүйелерін және оларға арналған сұйықтықтарды тұтынуға тыйым салуды бұзу[13]

1. Автомобиль көлік құралында кәмелетке толмаған адамдар болған кез­де оларда темекі бұйымдарын, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар бұйым­дар­ды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыз­дыруға арналған жүйелерді, тұтынудың электрондық жүйелерін және оларға арналған сұйықтық­тар­ды тұтыну –

жеке тұлғаларға он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолда­ныл­ғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекет –

жеке тұлғаларға жиырма айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салу­ға алып келеді.

442-бап. Кәмелетке толмағандардың заңды өкілдерінің еріп жүруін­сіз түнгі уақытта ойын-сауық мекемелерінде немесе тұрғынжайдан тыс жерде болуы

1. Кәмелетке толмағандардың түнгі уақытта заңды өкілдерінің еріп жүруінсіз сағат 22-ден таңғы 6-ға дейін ойын-сауық мекемелерінде болуы –

заңды өкілдеріне үш айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Кәмелетке толмағандардың заңды өкілдерінің еріп жүруінсіз тұрғын­жай­дан тыс жерде сағат 23-тен таңғы 6-ға дейін болуы –

заңды өкілдеріне ескерту жасауға әкеп соғады.

3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, әкімшілік жаза қол­данылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер –

заңды өкілдеріне жеті айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

449-бап. Қоғамдық орындарда тиісу

1. Қоғамдық орындарда заттарды өзгеше тәсілмен сатып алу, сату, айыр­бас­тау немесе иемдену мақсатында кәсіпкерлік субъектісі болып табыл­майтын адам жасаған, сондай-ақ бал ашу, қайыршылық, сексуалдық сипатта қызметтер көрсе­ту не өзге де қызметтер көрсетуді күштеп таңу мақсатында тиісу, яғни мазалап өтініш білдіру –

жеке тұлғаларға ескерту жасауға не бес айлық есептік көрсеткіш мөл­шерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолда­ныл­ғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер –

он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не бес тәулікке дейінгі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға әкеп соғады.

3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, шетелдік не азаматтығы жоқ адам жасаған әрекеттер –

бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не бес тәулікке дейін­гі мерзімге әкімшілік қамаққа алуға не Қазақстан Республикасының шегінен әкімшілік жолмен шығарып жіберуге әкеп соғады.

505-бап. Қалалар мен елдi мекендердiң аумақтарын абаттандыру қағи­да­ларын бұзу, сондай-ақ қалалар мен елді мекендер инфрақұ­рылымы объек­ті­лерін бұзу, жасыл екпелерін жою және бүлдіру

1. Қалалар мен елдi мекендердiң аумақтарын абаттандыру қағидаларын бұзу, сондай-ақ қалалар мен елді мекендер инфрақұрылымы объектілерін бұзу, жасыл екпелерін жою және бүлдіру –

ескерту жасауға немесе жеке тұлғаларға – жиырма, шағын кәсiпкерлiк су­бъек­тi­лерiне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – отыз, орта кәсіп­керлік су­бъек­тілеріне – қырық, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне бір жүз айлық есептік көр­сеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолда­ныл­ғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекеттер –

жеке тұлғаларға – отыз, шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне немесе ком­мер­ция­лық емес ұйымдарға – қырық, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – елу, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

1. [1]      Стандартты операциялық рәсімдердің (СОР) тізбесі // Учаскелік полиция инспекторларының жұмысына арналған нұсқаулық. — Нұр-Сұлтан, 2020. Б. 5-8.
2. [2]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Қазақстан Республикасының Заңы (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
3. [3]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» Қазақстан Республи­касының 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Заңының 25-бабы (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
4. [4]      «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» 2009 жылғы 4 желтоқсандағы № 214-IV Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы (07.07.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен // https://online.zakon.kz/document/
5. [5]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Заңының 26-бабы (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
6. [6]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Заңының 27-бабы (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
7. [7]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Қазақстан Республикасы Заңының 28-бабының 1-бөлігі (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
8. [8]      «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Қазақстан Республикасы Заңының 28-бабының 2-бөлігі (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
9. [9]      Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексі (07.07.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен // https://online.zakon.kz/
10. [10]     «Құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы» 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Қазақстан Республикасы Заңының 24-бабының 1-бөлігі (06.10.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен) // https://online.zakon.kz/document/
11. [11]     Дюсенова А. Принятие мер в ситуации бытового насилия. — Актобе, 2009. Б. 24.
12. [12]     «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» 2009 жылғы 4 желтоқсандағы № 214-IV Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы (07.07.2020 ж. жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен // https://online.zakon.kz/document/
13. [13]     Кодекс 441-1-баппен толықтырылды-ҚР 07.07.20 ж. № 361-VI Заңымен.