Мир закона

Қ. А. Бүркітбаев — Қазақстан Республикасы ІІМ М.Бөкенбаев атындағы Ақтөбе заң институтының кәсіптік және қосымша білім факультетінің аға оқытушы-әдіскері, полиция подполковнигі

ӘОЖ 378.046.4

ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР НЕГІЗІНДЕ БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУ

ПОВЫШЕНИЕ КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ В СВЕТЕ НОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ

IMPROVEMENT OF THE QUALITY OF EDUCATION IN THE LIGHT OF MODERN TECHNOLOGIES

Түйінді сөздер: Жолдау, цифрлық Қазақстан, ақпараттық технологиялар, компьютер.

Ключевые слова: Послание, цифровой Казахстан, информационные технологии, компьютер.

Keywords: Message, digital Kazakhstan, information technology, computer.

Егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жаса­лы­нып жатқан талпыныстар оқытудың мазмұны мен әдістерін жаңарта отырып, терең білімді, ізденімпаз, барлық іс-әрекетте шығармашылық бағыт ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын, жан-жақты, мәдениетті жеке тұлға қалыптастыру мәселесін көтеріп отыр. Осы орайда өркениетті әлемнің таңдаулы мүшесі болу елдің рухани және мәдени қуатына, ғылымы мен біліміне бай­ла­ныс­ты десек қателеспейміз. Тұңғыш Президентіміз Н. Ә. Назарбаев: «Білім мен ғы­лым­ды өз дәрежесінде меңгерген елдер ғана әлемдік дамудың алдында, озық көштің бұйда ұстар тұсында болады. Еліміздің 2030 жылы барысқа айнал­дыра­тын күш – бүгінгі жастар», — деп мемлекет тағдыры мен ұрпақ тағдырын қатар қояды.

Қазіргі таңда цифрлық білім беру ресурстарын дамыту, кең жолақты Интер­нетке қосу және мектептерімізді бейнеқұрылғылармен жабдықтау жұмыс­тарын жалғастыру қажет. Жұмыс берушілерді тарту арқылы және халықаралық талап­тар мен цифрлық дағдыларды ескере отырып, техникалық және кәсіптік білім бе­ру бағдарламаларын жаңарту керек. «Баршаға тегін кәсіптік-техникалық білім беру» жобасын жүзеге асыруды жалғастыру қажет. Мемлекет жастарға ал­ғаш­қы мамандықты береді. Үкімет бұл міндетті орындауға тиіс. Орта мектеп пен кол­ледж­дер және жоғары оқу орындары үздік оқытушыларының бейнесабақтары мен бейнетоптамаларын Интернетте орналастыру керек. Бұл барлық қазақстан­дық­тарға, оның ішінде шалғайдағы елді мекен тұрғындарына озық білім мен құзы­реттілікке қол жеткізуге жол ашады. Жоғары білім беру ісінде жасанды ин­теллектпен және «үлкен деректермен» жұмыс істеу үшін ақпараттық техно­ло­гиялар бойынша білім алған түлектер санын көбейту керек. Осыған орай метал­лургия, мұнай-газ химиясы, агроөнеркәсіп кешені, био және IT-техноло­гиялар салаларын зерттеу ісінде басымдық беретін жоғары оқу орны ғылымын дамыту керек. Ұлттың әлеуетін арттыру үшін мәдениетіміз бен идеологиямызды одан әрі дамытуымыз керек. «Рухани жаңғырудың» мән-маңызы да нақ осында. Өзінің тарихын, тілін, мәдениетін білетін, сондай-ақ заманына лайық, шет тілде­рін меңгерген, озық әрі жаһандық көзқарасы бар қазақстандық біздің қоға­мы­мыздың идеалына айналуға тиіс[1].

Мемлекеттік білім стандартты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Әрбір педагогикалық тех­но­ло­гия жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік шығармашылық қабілет­терін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және ізденімпаздықпен жұмыс істеуге қажетті объективті әдістемелік мүмкіндіктерді қамтиды.

Оқытудың жаңа технологиясы әрекет ету, соның нәтижесінде алынған білім, дағды, іскерлікті бекіту, курсанттардың ойлау, әрекет ету қабілетін жетілдіру, өз әрекетін жоспарлау, өз бетімен білім алу жолдарын таңдай білу, оқыту техноло­гиялары түрлерін, олардың құрылымын игерту және оны өз тәжірибесінде пайдалана білу іскерлігін қалыптастыру міндетін көздейді. Оқыту технологиясы — өзінің мәні жағынан тұтас дидактикалық жүйе. Ол оқу үрдісін ұйымдас­тыру­ды, оқытудың мақсаты мен мазмұнын, басқару жүйесін, материалдық, психоло­гия­лық жағдайын, оқытудың тиімділігі мен нәтижесін бағалау межелерін өзгер­туді талап етеді. Оқытудың жаңа технологияларының құрылымын: оқыту­дың мақ­саты, оқытудың мазмұны, оқытудың әдістері мен тәсілдері, оқытудың нәти­же­сі айқындайды. Оқыту технологияларының мақсаты бір болғанымен, құры­лымы, ұстанымдары, оқыту әдіс-тәсілдері жағынан бір-бірінен ерек­ше­ленеді. Осыған орай олардың түрлері де сан алуан. Қазіргі білім беру тәжіри­бе­сінде оқыту технологияларының: дамыта оқыту, бағдарламаланған оқыту, деңгей­леп оқыту т.б. түрлері кеңінен қолданылуда.

Жаңа технологияны қолдану мынадай кезеңдерді қамтиды: оқып үйрену, меңгеру, өмірге ендіру, дамыту.

Оқытудың жаңа технологиялары педагогикалық шеберлікті, оқытушының ізденімпаздығы мен танымдық біліктерінің жоғары дәрежесін талап етеді.

Қазіргі білім беру жүйесінде оқу-танымдық материалдардың рөлі өзгеретін­дігін айта кеткен жөн. Ол оқып-үйренудің басты объектісінен, дамытудың құра­лына айналып отыр. Осыған сәйкес, мынадай қағидаларды басшылыққа алған жөн.

Бірінші қағида — оқу-танымдық материалдардың мазмұндық құндылығы­ның басымдылығы. Ол оқу материалдарын қарастырудың нақты ракурсын анық­тайды және мыналарды талап етеді:

• сол материал қамтитын жалпы мәдени деректерді табу (мысалы, сәйкес білімді практикалық қызметті жүзеге асырғанда қолдану немесе заңдылықтардың түрлі құбылыстарда бой көрсетуі);
• оны оқып үйренуде қалыптастыру, тиімді болатын жалпы ойлау амалдарын іріктеу;
• материалды оқып-үйренгенде қолданылатын жаңа әдістерін бөліп шығару т.б.

Екінші қағида — әдіснамалық бағдар қағидасы. Ол болашақ маман даярлау жүйесіндегі мазмұндық сипатты талдауда маңызды. Сондай-ақ жаңа білім, білік­терді меңгеру жолдары, әдіс-тәсілдерді таңдауда өзіндік үлесі басым.

Аталған мәселелердің барлығы да білімді практикалық және теориялық тапсырмаларды орындау үшін қолдануға бағдарланған, ал бұл олардың жалпы білім берушілік құндылығының мол екендігін көрсетеді.

Жалпы, білім беру жүйесінің қазіргі сұраныстары, оқыту үрдісінде жүзеге асырылатын және оны құрастыратын түрлі технологияны жақсы игеруден және оны кәсіптік ахуалға сәйкес жағдайда қолдана білуден тұрады. Осыған сәйкес үшінші бір қағида келіп шығады.

Үшінші қағида – оқыту мазмұнындағы технологиялық білімнің басымдылық қағидасы. Мұнда жаңа оқу құралдарын (мысалы, компьютерлер т.б.) қолдануға байланысты технологиялар ғана емес, шәкірттің танымдық ізденіс қызметін қана­ғаттандыратын жаңа технологиялар туралы сөз болып отыр[2].

Оқу үрдісі — өзіне мақсат, қызмет процесін, сондай-ақ осы қызметті басқа­руды қорытатын мақсатты танымдық қызмет. Оқу үрдісін әрбір компоненті, бәрі­нен бұрын, мақсат, мазмұн және бүкіл педагогикалық іс-қимыл әдістемелік жа­ғы­нан қамтамасыз етіледі. Әдістемелік талаптарды жүзеге асыру тиісті технология­лар арқылы жүзеге асады.

Оқыту технологиясында оқытудың мазмұны мақсаттардың, жоспарлардың және пәннің бағдарламасы негізінде қалыптасады және оның басты өлшемдері: көлемі, ұзақтығы, деңгейі т.б. анықталады. Сонан соң оқу әдіс-тәсілдері таң­да­ла­ды, танымдық іс-әрекеттің формалары, құралдары анықталады. Танымдық іс-әре­кетті жетілдірудегі оқыту технологиясының негізгі белгілері мыналар:

1. Жаңашылдық – оқыту бағдарламасын жаңартуға, яғни ғылым жетістіктері мен оны педагогикалық практикада пайдалану арасындағы алшақтықты жүйелі түрде азайтуға ұмтылыс жасау.
2. Оңтайлылық – оқу-тәрбие мақсаттарына бір мезгілде уақытты үнемдеу және оқытудың жоғары сапасы сияқты шарттарды ескере отырып, курсант пен оқытушының мүмкіндігінше аз күш жұмсауы арқылы қол жеткізуге ұмтылыс.
3. Ықпалдастыру — әр ғылым саласындағы жаңалықтарды, жетістіктерді біріктіру нәтижесінде оқу-тәрбие процесін жетілдіруге ықпал ету.
4. Ғылымилық – оқыту үрдісі мазмұнын, формалары мен әдістерін, тиімділігі мен мүмкіндіктерін, даму жағдайларын зерттеу, ғылыми тұрғыда негіздеу, прак­тикада қолдану мүмкіндіктерін көрсетіп беру.
5. Танымдық іс-әрекетті бағдарлау, яғни оқу процесін тиімді ұйымдастыру, оны тиянақты жобалау.
6. Оқыту құралдарын, материалдарын іріктеу — оқытудың қазіргі заманғы техникалық құралдары мен оқу материалдарын, сондай-ақ танымдық ізденім­паздықты жетілдіретін әдіс-тәсілдерді пайдалану.
7. Озат тәжірибелерді пайдалану негізінде оқытуды ұйымдастыру — жаңа жағ­дайда әдіс-тәсілдерді, құралдарды пайдалана отырып, педагогикалық идея­ларға, мұраларға зор маңыз беру.
8. Оқытудың жоғары сапасына жету, сындарлы бағалау оқу үрдісін бақылау әдістерінің бүкіл кешенін қамтиды. Олар бақылау жүйесін жасау, мақсаттары мен әдістерін айқындайтын, белсенді іс-әрекет пен техникалық құралдар, компью­терлер негізінде бағалау бағытында дамиды[3].

Мақаланы қорыта келе, оқу-танымдық әрекет мазмұны алуан түрлі мате­риал­дарды меңгеруде іске асыратын танымдық қызметтің және осы қызметті ұйымдастыратын оқытушы әрекетінің сипаттарымен ерекшеленеді.

Әр оқытушы оқу-тәрбие жұмысына шығармашылықпен қарап, жаңа заман талабына сай, ұлттық дәстүр рухында тәрбиелеп, сабақты түрлендіру мақсатында оқытудың жаңа технологияларын пайдаланса, игі нәтижеге жетері сөзсіз.

 

ТҮЙІН

Берілген мақалада автор Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Жолдауын басшылыққа ала отырып, білім сапасын жақсар­татын заманауи ақпараттық технологиялардың, оқу-танымдық материалдардың рөлін қарастырған.

АННОТАЦИЯ

В данной статье автор рассматривает роль современных информационных тех­нологий, учебно-познавательных материалов, которые улучшают качество обра­зования, руководствуясь Посланием Первого Президента Республики Ка­захс­тан Н. А. Назарбаева

ANNOTATION

In this article, the author considered the role of modern information technologies, educational materials that improve the quality of education, guided by the message of the First President of the Republic of Kazakhstan N. A. Nazarbaev.

1. [1]        Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2018 жылғы 10 қаң­тар­дағы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндік­тері» атты Қазақстан халқына жолдауы // https://www.akorda.kz/kz/ addresses/ addressesof_president/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-n-nazarbaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy-2018-zhylgy-10-kantar.
2. [2]      Омарова Р. С. Оқу танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру. — Ақтөбе, 2006.
3. [3]      Сибагатова Г. К., Омарова Р. С. Образовательные технологии: понятия и пробле­мы. — Ақтөбе, 2007.