Мир закона

Бүркітбаев Қ. А. — Қазақстан Республикасы ІІМ М. Бөкенбаев атындағы Ақ­төбе заң институты кәсіптік және қосымша білім факультетінің аға оқыту­шысы әдіскері, полиция подполковнигі

ӘОЖ 796:002

АҚПАРАТТЫҚ СЕРВИС

ИНФОРМАЦИОННЫЙ СЕРВИС

INFORMATIONAL SERVICE

Түйінді сөздер: Жолдау, цифрлық Қазақстан, ақпараттық технологиялар, компьютер, мемлекеттік органдар, сервис, портал.

Ключевые слова: Послание, цифровой Казахстан, информационные техно­логия, компьютер, государственные органы, сервис, портал.

Keywords: Message, digital Kazakhstan, information technology, computer, government agencies, service, portal.

Алдымызға қойған мақсатқа жетуде атқарушы билік органдарының алар орны үлкен. Мемлекеттік органдардың басты бағыттарының бірі қоғамдық қауіп­сіздікті қамтамасыз ету және қылмыспен күрес болып табылады. Сондықтан осы жұмысты дайындау барысында жоғарыда аталған бағыт бойынша жетістіктерге жету мақсатында құқық қорғау органдарының мемлекеттік емес күзет құрылым­да­рымен әрекеттестігінің құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері қарасты­рылмақ.

Адамдар өмірін, денсаулығын және мүлкін қорғау барысындағы жұмыс­тар­ды мемлекеттік құрылымдардың толық қамту мүмкіншілігі шектеулі болған­дықтан олар, сырттан қауіп төндіретін құқыққа қайшы әрекеттерден қорғану мақ­сатында қосымша көмек күшін пайдалануға мүдделі. Біздің елімізде бұл көмек түрін мем­ле­кеттің рұқсатын иеленген жеке күзет құрылымдарының көрсету мүмкіндіктері бар. Ол үшін аталған мақсаттағы шарттық келісімді азаматтық-құқықтық тұрғыдан заңмен реттеу қажет[1].

Ішкі істер органдары қызметінде компьютерді немесе әртүрлі техникалық құралдарды қолдану сұранысы жылдан-жылға жоғарылау үстінде. ІІО қызметкер­лері компьютерлік бағдарламалардың көмегімен құқықбұзушылық немесе қыл­мыс туралы жедел ақпаратты алады, оларды талдап және өңдейді, қылмысты аша­ды және зерттейді, оларға байланысты құжаттарды дайындайды. Осыған байланысты әрбір ІІО қызметкері міндетті түрде компьютер және олардың бағ­дарламаларымен жұмыс жасауы керек.

Бұл жұмыс тақырыбы бойынша көтеріліп отырған мәселені зерттеу бары­сын­дағы негізгі нысаны ретінде еліміз бойынша қазіргі заман талабына сай ақ­параттық технологияны теориялық білім беру, сонымен қатар ішкі істер ор­ган­дары қызметінде қолданылатын дербес компьютермен және оларға байланысты әртүрлі бағдарламалармен жұмыс жасауды қамтамасыз етуді тәжірибелік тұр­ғыда білу.

«Ақпараттық Сервис» порталын ұсыну үшін жедел және тиімді қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың жай-күйі туралы ақпаратпен елдегі заңдылық пен құқық тәртібінің негізінде бірыңғай статистикалық қағидаттар мен стандарттарды ұсыну арқылы қашықтағы банктерге деректерді жөніндегі Комитетінің құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті арқылы Қазақстан Рес­пуб­ликасы Бас прокуратурасының мемлекеттік органдардың бірыңғай ақпараттық ортасы.

«Ақпараттық Сервис» WEB-портал жұмысын іске қосыңыз, web-броузер деп аталатын «Ақпараттық сервис» ол сіздің жұмыс үстеліңізде шығады. web-броузер: «MS Internet Explorer», «Mozila, firebox», «Opera», «Hrom» және т. б. web-браузер терезесінің мазмұны:

Сіз экранда порталдың бастапқы бетін көресіз. Осы бетте пайдаланушыға қол жетімді барлық ақпараттар жарияланады. Жоғарғы оң жақ бұрышында өріс үшін ло­гин мен парольді енгізу үшін аутентификация, қол жеткізу үшін белгілі бір ре­сурстар ақпараттық сервис орналасады. Егер қолданушыны ауыстыру қажет болса немесе шығу керек болса, есептік жазба батырмасын басу керек.

Талдау — криминологиялық болжам, журналдар мен кітаптар туралы қарау және іздеу, талдау.

Терезелер браузер тармағын таңдаған кезде төменде көрсетілгендей бас мәзір порталының мазмұны:

Бұл тармақ ішкі мәзірді қамтиды:

1. Талдаулар.
2. Кримболжамдар.
3. Журналдар.

Әрбір ішкі мәзірдің құрамында құжаттар тізімімен, таңдалған тақырып бойын­ша қосымша мәзір болады. Бағдарлама бойынша талап етілетін құжатқа жүктеуді және ашуды, құжатты пайдаланушының компьютерінде, яғни порталда (HTML TXT құжаттар) көрсетеді.

Кітапхана — топтамасы заңнамалық құжаттар бойынша заңнамалық тақы­рып­ты қарау және іздеу, Президент жолдауын, жаңа ережелер, кодекстер, заңдар, жарлықтар, бұйрықтар, прокуратураның, комитет бұйрықтарының, әдістемелік ұсы­нымдар, талдамалық зерттеулер болады.

«Кітапхана» бразерін таңдаймыз:

Бұл тармақ ішкі мәзірді қамтиды:

• Кітапхана – Кодекстер.
• Заңдар.
• Бас Прокурордың бұйрықтары.
• Комитеті төрағасының бұйрықтары.
• Президент Жолдаулары.
• Әдістемелік ұсынымдар.
• Аналитикалық зерттеу.

Тексеру жоспары — кестеге және есептерге тексеру жүргізу керек. «Жос­пар­ды тексеру порталы» браузерінің терезесі:

 Анықтамалық — «Ақпараттық сервис» порталында пайдаланушы анықта­ма­лық ақпаратты қарау және іздеу үшін арналған.

«Анықтамалар» браузерінің терезесінің мазмұны:

Бұл тармақ ішкі мәзірді қамтиды:

• Порталмен жұмыс жасау;
• Телефондар;
• Сұрақтар мен жауаптар.

Пайдаланушылардың қолжетімді ақпараттары аутентификацияланған.

( есептік жазбасы мен құпия сөз міндетті)

Аутентификация пайдаланушыларға байланысты өздерінде бар құқықтарына қол жеткізу, сол деректер бойынша, бұл жұмыс режимінде жасырын пайдаланушы жә­не мәліметтер базасына қолжетімділік және қосымша ішкі жүйелер мен функцияларына арналған.

Деректер базасын аутентификацияланған порталды пайдаланушыларға қол же­тімді қосымша ақпарат, сәйкес пайдаланушы жүйесін өңдейді.

Арнайы есепке алу — құжаттарды арнайы есепке алуды іздеу және қарау.

Бұл тармақта мәзір құрамында интерфейс арқылы іздестіру үшін деректер ба­засында «Арнайы есепке алу» экранда көрсетілген. Жеке және заңды тұл­ға­ларды тексеру мәліметтері бойынша арнаулы есепке алуды жүргізуге мүмкіндік береді[2].

Сонымен, Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін алғаннан кейін әлем­дік аренаға өз алдына әрекет ету мүмкіндігі бар ел ретінде шықты. Сонымен бір­ге, бә­се­кеге қабілетті 30 елдің қатарына кіру жоспары арқылы мемлекет алдына бола­шақ­та орындалуы тиіс мақсаттар қойылған болатын. Олардың ішінде негіз­гі­лерінің бірі, қоғамдық тәртіпті қорғау мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, құ­қық бұзушылық, қылмыс, лаңкестік және экстремистік әрекеттердің алдын алу қызметтері барысында автоматтандырылған жүйе құрылымдарының рөлін кү­шей­ту және олардың жұмысында құқық қорғау органдарымен әрекеттестікке ерекше көңіл бөлу болып табылатындығы.

Жеке тұлға немесе кәсіпкерлікпен айналысатын өндіріс субъектісі өз өмірін, ден­саулығын немесе мүлкін қорғау барысында мүмкіншілігі шектеулі болған­дық­тан олар, сырттан қауіп төндіретін құқыққа қайшы әрекеттерден қорғану мақ­са­тында қосымша көмек күшін пайдалануға мүдделі болып келетіндігін өмір шын­дығы дәлелдеп отыр.

Қазақстандағы қарқындап дамып келе жатқан нарықтық қатынас кезеңінде құ­қық бұзушылық пен қылмыстың алдын алу және оған қарсы тұрудың жаңа әлеу­мет­тік-құқықтық нысаны ретінде, құқық қорғау органдарымен өзара байла­ны­сы­ның негізін қалайтын механизмдері мен қағидаларын меңгерудің және оны күн­делікті өмірде пайдаланудың маңыздылығы зор.

Жұмыстың кіріспесінде атап өткеніміздей тақырып бойынша көтеріліп отыр­ған мәселені зерттеу барысындағы ұсыныстар да негізгі нысаны ретінде еліміз бойын­ша ақпараттық маңыздылығы ерекше және оның өндірісі мен тасымал­дануы­ның қауіпсіздігі негізінен ақпараттық технологиялар құрылымдарымен жү­зе­ге асырылатын ақпараттардың қауіпсіздігіне бағытталмақ.

Ақпараттық технологиялар немесе олардың құрал жабдықтарына залал кел­ті­ру немесе ақпараттарды ұрлау әрекеттері мемлекетке төтенше жағ­дайлардың туын­дауына себеп болады.

Дайындалған еңбек барысын түйіндей келіп, бүгінгі күні заман талабына сәй­кес қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қылмыспен күресте құқық қор­ғау органдарының ақпараттық технологиялар құрылымдарымен әрекеттес­ті­гін дұрыс жолға қоюдың қажеттілігі, мүмкін екендігі және оны жүзеге асырудың жолдары туралы ұсыныстар келтірілді. Аталған жұмыс бұл мәселені түбегейлі шешеді деген пікірден аулақпыз, дегенменен аталған бағыттағы осал тұстар бойынша жұмыс жаса­ған және жасап жатырған адамдардың еңбектерімен бірін-бірі толықтыра отырып көтерілген мәселе толық шешімін табады деген ойдамыз.

 

ТҮЙІН

Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Елбасы Н. Ә. На­зарбаевтың жолдауын басшылыққа ала отырып, білім сапасын жақсарта­тын заманауи ақпараттық технологиялар туралы жазылған.

АННОТАЦИЯ

В данной статье изложены инновационные технологии, применяемые сотруд­никами правоохранительных органов, которые отображены в Послании Первого Президента Республики Казахстан.

ANNOTATION

This article describes innovative technologies used by law enforcement officers, which are reflected in the Message of the First President of the Republic of Kazakhstan.

1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2018 жылғы 10 қаңтардағы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауы // https://www.akorda.kz/kz/addresses/addresses_of_president/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-n-nazarbaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy-2018-zhylgy-10-kantar.
2. Бүркітбаев Қ.А. Ішкі істер органдары қызметінде қолданылатын ақпараттық технологиялар: Оқу-тәжірибелік құралы. — Ақтөбе: Қазақстан Республикасы ІІМ М.Бөкенбаев атындағы Ақтөбе заң институты, 2016.